تحلیل نظری گفتمان قدرت و دانش در اندیشه میشل فوکو

میشل فوکو، از برجسته ترین متفکران قرن بیستم، با گسست از سنت های فلسفی کلاسیک و نقد عقلانیت مدرن، مفاهیم نوینی چون قدرت، گفتمان، سوژه و بدن را به نحوی بنیادین بازتعریف کرد. در این مقاله، تلاش شده است ضمن بررسی زمینه های فکری و اجتماعی اندیشه های فوکو، ابعاد هستی شناختی و روش شناختی نظریه های او تحلیل گردد. نگاه فوکو به قدرت به مثابه امری پراکنده و درونی شده در سطوح مختلف زندگی اجتماعی، پیوند میان قدرت و دانش، و شیوه های سوژه سازی، از محورهای اصلی این مقاله است. همچنین، تاثیر اندیشه های فوکو بر متفکران معاصر و امکان تلفیق نظریه های او با سایر دیدگاه های جامعه شناختی مورد بحث قرار گرفته است. در پایان، با نگاهی انتقادی به نقاط قوت و ضعف رویکرد فوکویی، نشان داده شده که گرچه اندیشه های او فاقد راهکارهای صریح برای تغییر اجتماعی اند، اما قدرت تبیینی بالای آن ها در فهم سازوکارهای سلطه، نهادها و شکل گیری سوژه در جوامع مدرن، جایگاه منحصربه فردی به فوکو در عرصه علوم انسانی و اجتماعی بخشیده است.

کلیدواژه ها:

میشل فوکو ، قدرت ، گفتمان ، دانش ، سوژه ، جامعه شناسی انتقادی