نقش مدرسه در حمایت از دانش آموزان آسیب دیده

مدرسه به عنوان یکی از اساسی ترین نهادهای اجتماعی، در زیست روانی و اجتماعی دانش آموزان آسیب دیده نقشی تعیین کننده و چندلایه ایفا می کند. آسیب دیدگی دانش آموزان می تواند ریشه در انواع عوامل داشته باشد: فقر اقتصادی، مشکلات خانوادگی، تجارب سوءرفتار، اختلالات روانی، بدرفتاری اجتماعی یا حتی ناکارآمدی نظام آموزشی. چنین دانش آموزانی اغلب با طیفی از مشکلات چون افت تحصیلی، کناره گیری اجتماعی، پایین بودن عزت نفس، اضطراب، پرخاشگری یا عدم تطابق اجتماعی مواجه اند. در این میان مدرسه نه تنها نقش آموزش دهنده، بلکه پناهگاه، شبکه حمایتی، محیط رشد شخصیت و مرکز مداخله محسوب می شود.حمایت از دانش آموزان آسیب دیده در مدرسه باید بسیار فراتر از تدریس سرفصل های آموزشی برود. نظام مدرسه می تواند با شناسایی زودهنگام آسیب ها (احساسی، اجتماعی، رفتاری، تحصیلی)، ایجاد فضای امن عاطفی، تقویت ارتباط بین معلم و دانش آموز و بهره گیری از خدمات مشاوره ای و مددکاری به عنوان حلقه نجات این دانش آموزان عمل کند. نقش آموزش مهارت های زندگی، آموزش تاب آوری، فراهم ساختن فرصت های مشارکت اجتماعی و ایجاد حس تعلق، ابزاری حیاتی برای توانمندسازی این گروه به شمار می رود. مدرسه می تواند با راهکارهای همیارانه، گروه های حمایت همسالان، برگزاری کارگاه های تخصصی برای والدین و معلمان و نیز پیوند با نهادهای درمانی و حمایتی، شبکه جامع حمایت را برای هر دانش آموز آسیب پذیر گسترش دهد.البته ایفای این نقش نیازمند اصلاح مداوم ساختار، ارتقای سرمایه اجتماعی در مدرسه، بازآموزی فرهنگی و رویکرد کل نگر به مساله است. معلمان و کادر مدرسه باید مجهز به مهارت های ارتباطی، دانش روان شناسی رشد و راهبردهای مداخله اولیه باشند تا بتوانند علائم خطر را تشخیص داده و اقدامات موثر داشته باشند. همچنین، سیاست گذاری آموزشی باید با ایجاد فرصت های برابر، توجه به عدالت آموزشی و غلبه بر انگ های اجتماعی، زمینه کاهش آسیب پذیری را فراهم سازد.در مجموع، مدرسه بیش از هر زمان دیگر باید خود را نه تنها محل انتقال دانش، بلکه سپر حمایت روانی-اجتماعی و پناهگاه رشد جامع دانش آموزان آسیب دیده بداند؛ نهادی که با رویکردی چندبعدی و انسانی، می تواند نقش بی بدیلی در امیدبخشی، بازتوانی و توانمندسازی نونهالان در معرض آسیب ایفا نماید و در کاهش چرخه فقر، محرومیت و آسیب های نسلی گامی اساسی بردارد.

کلیدواژه ها:

مدرسه ، حمایت ، دانش آموزان آسیب دیده ، آسیب های اجتماعی ، مداخله ، رشد روانی-اجتماعی ، نظام آموزشی.