رهیافت انتقادی به تصویر سازی حضرت زهرا(س) در سه ویراست دائره المعارف اسلام چاپ لیدن

از دیرباز شناخت اسلام پایه و اساس شرق اسلامی بوده است همین پیوستاری موجب شده است تا خاورشناسان متعددی بدنبال شناخت اسلام و تشریح مبانی آن و نیز واکاوی زوایای حیات رسول خدا (ص) واهل بیت (ع) بویژه فاطمه زهرا(س) به مثابه اسوه رفتاری جامعه زنان مسلمانان باشند.این درحالی است که به دلایل مختلف از جمله ارتباط نسبی با رسول خدا(ص) و همسری علی (ع)و مادری حسنین (ع) و نیز متاثر از کنش گری سیاسی و مذهبی بویژه در بزنگاه تاریخی پس از رحلت رسول خدا (ص) شناخت حضرت زهرا را برای مستشرقین الزامی نموده است.یکی از مهمترین و شاید سهل الوصل ترین مطالعات تاریخی که می تواند تصویری از حضرت زهرا(ص) ارائه دهد دائره المعارف ها هستند.این مقاله قصد دارد تا ضمن بررسی مدخل های فاطمه زهرا در دائره المعارف های اسلام به این سوال پاسخ دهد که نویسندگان مدخل فاطمه زهرا(س) چه کسانی هستند و چه رویکرد و روشی درتشریح و تدوین مدخل مورد نظرداشته اند؟ و چه تصویری از فاطمه زهرا ارائه داده اند؟ شاخصه ها و مولفه های مدخل های مورد نظر چیست؟ آیا ترس از اسلام و ناشناختگی از اصول و فروع آن موجبات بدفهمی مستشرقان از تاریخ اسلام شده است؟ آیا نویسندگان ویراست دوم تحت تاثیر گفتمان اسلام فوبیا و یا نویسندگان صاحب ویراست نخست بوده اند؟ شاخصه ها و مولفه های مدخل های مورد نظر چیست؟به دلیل ماهیت تاریخی و رویکرد انتقادی روش مطالعه در این مقاله روش تاریخی Historical criticism متکی بر توصیف و تحلیل داده فراتر از تفسیرها و روایت های جزمی خواهد بود.

کلیدواژه ها:

فاطمه زهرا (س) ، خاورشناسان ، دائره المعارف اسلام ، هنری لامنس ، لائورا وچا والی یری ، ورناکلم