نقش اصول عملیه در حل تعارض ادله و تبیین وظیفه مکلف در شرایط شک آلود

در فقه اسلامی، اصول عملیه از جمله ابزارهای مهم برای تعیین تکلیف مکلف در مواردی هستند که ادله شرعی صریح یا قطعی برای حکم یک مسئله خاص وجود ندارد. اصول عملیه از قبیل برائت، احتیاط، تخییر و استصحاب در زمره قواعدی هستند که مجتهد در شرایط شک و عدم دسترسی به دلیل اجتهادی قاطع به آن ها رجوع می کند. مقاله حاضر به تحلیل کاربردی این اصول در مواجهه با تعارضات ظاهری میان ادله شرعی پرداخته و نشان می دهد که اصول عملیه نه تنها قواعد ثانویه در فرآیند استنباط فقهی نیستند، بلکه می توانند نقش بنیادینی در تبیین وظیفه عملی مکلف ایفا کنند. در این نوشتار ضمن بررسی مبانی اصول عملیه، به تبیین شرایط و ضوابط جریان آن ها و تمایز آن ها از قواعد فقهی پرداخته شده است. در نهایت، نشان داده می شود که فهم دقیق از جایگاه اصول عملیه می تواند در حل بسیاری از مسائل مستحدثه که با عدم قطعیت مواجه اند، راهگشا باشد.واژگان کلیدی:اصول عملیه، شک، برائت، احتیاط، استصحاب، تخییر