استخراج اسانس از گل و برگ گیاه پونه با روش تقطیر با بخار آب و تقطیر با آب و بررسی خواص آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی اسانس استخراج شده

هدف :پونه از خانواده Lamiaceae یکی از پرکاربردترین گیاهان دارویی است. هدف از این پژوهش بررسی ترکیبات تشکیل دهنده، حداقل غلظت بازدارندگی و کشندگی ۵ سویه باکتری و ظرفیت آنتی اکسیدانی برای اسانس حاصل از گل و برگ پونه استخراج شده با روش تقطیر با بخار آب (Steam distillation:SD) و مقایسه آن با روش مرسوم تقطیر با آب (Hydrodistillation:HD) می باشد. مواد و روش: ابتدا اسانس گل و برگ پونه با روش SD و HD استخراج شد. سپس خاصیت آنتی اکسیدانی اسانس استخراج شده با استفاده از روش مهار رادیکال های آزاد DPPH (۲,۲-Diphenyl-۱-picrylhydrazyl)، خاصیت ضد میکروبی با تعیین حداقل غلظت بازدارندگی و کشندگی ۵ سویه باکتری با روش رقیق سازی در چاهک بررسی و ترکیبات اسانس گل و برگ پونه با روش آنالیز کروماتوگرافی گازی – طیف سنجی جرمی شناسایی شد.نتایج:  بازده استخراج اسانس برای گل و برگ پونه در روش SD به ترتیب، ۰۹۰۹/۰ ± ۹۹۱۵/۰ و۰۳۴۶/۰ ± ۶۳۶۱/۱ درصد و در روش HD به ترتیب برابر با ۱۳۰/۰ ± ۰۳۵/۱ و ۰۱۸۶/۰ ± ۶۵۰۳/۱ درصد برحسب وزن اسانس به وزن ماده اولیه خشک بدست آمد. همچنین با ارزیابی فعالیت آنتی اکسیدانی مقدار  IC۵۰(Half maximal inhibitory concentration) برای اسانس برگ و گل پونه در روش HD به ترتیب برابر ۷/۲۴۷ و ۸/۴۲۷ و در روش SD به ترتیب برابر ۲/۳۷۰ و ۹/۴۳۸ میکروگرم بر میلی لیتر بدست آمد. مقادیرMIC  (Minimum Inhibitory Concentration) و MBC (Minimum Bactericidal Concentration) اسانس های گل، کمتر از اسانس های برگ شد ولی این مقادیر برای دو نمونه اسانس SD) و (HD برگ یا دو نمونه اسانس  SD)و  (HDگل پونه، زمانی که سویه باکتری یکسان بود، تفاوتی با هم نداشتند. همچنین Pulegone اصلی ترین ترکیب شناسایی شده برای اسانس گل و برگ پونه بود.نتیجه گیری: با توجه به نتایج، تغییر در روش های استخراج HD و SD بر روی فعالیت آنتی اکسیدانی اسانس های گل و برگ پونه تاثیرگذار و بر فعالیت ضد میکروبی آن ها تاثیری نداشت. درروش های استخراج یکسان، اسانس حاصل از برگ خاصیت آنتی اکسیدانی و  اسانس حاصل از گل خاصیت ضدمیکروبی قوی تری داشت.

کلیدواژه ها:

اسانس ، پونه ، خواص ضدمیکروبی و آنتی اکسیدانی ، تقطیر با آب ، تقطیر با بخار آب