ارزیابی اثر کاربری اراضی شهری بر شاخص های بهداشت محیط در مناطق پیرامونی شهر (مطالعه موردی: شهر خوی)

در سال های اخیر، توسعه شهری و تغییرات کاربری اراضی در مناطق پیرامونی موجب بروز چالش هایی در حوزه بهداشت محیط شده است. هدف این پژوهش، بررسی اثر الگوهای کاربری اراضی شهری بر شاخص های بهداشت محیط در نواحی پیرامونی شهر خوی است. روش تحقیق از نوع توصیفی–تحلیلی با رویکرد کمی–کیفی بوده و داده های مورد نیاز از طریق پرسش نامه های ساخت یافته، تصاویر ماهواره ای، و تحلیل های مکانی گردآوری گردید. حجم نمونه شامل ۳۵۰ خانوار ساکن در شش محله منتخب پیرامونی بود که به صورت خوشه ای–تصادفی انتخاب شدند. نتایج آماری نشان داد میانگین رضایت خانوارها از کیفیت آب شرب (۲. ۸۶)، سیستم فاضلاب (۲. ۴۲) و فضای سبز (۲. ۶۱ از ۵) در سطح نسبتا نامطلوبی قرار دارد. همبستگی پیرسون بین تحصیلات سرپرست خانوار و رضایت از خدمات زیست محیطی معنادار و مثبت بود (r = ۰. ۳۲، p < ۰. ۰۱). همچنین، آزمون تحلیل واریانس (ANOVA) نشان داد که بین محلات مختلف، کیفیت آب و دسترسی به فضای سبز تفاوت معنادار آماری دارند (p < ۰. ۰۱). در مدل رگرسیون چندمتغیره، متغیرهای سرانه فضای سبز (β = +۰. ۴۱)، دسترسی به فاضلاب (β = +۰. ۳۸)، و تراکم کاربری صنعتی (β = –۰. ۴۶) در مجموع توانستند ۶۳ درصد از واریانس متغیر وابسته (رضایت از بهداشت محیط) را تبیین کنند (R² = ۰. ۶۳، F = ۱۲. ۸۴، p < ۰. ۰۱).در نهایت، پژوهش حاضر تاکید می کند که نحوه تخصیص کاربری اراضی در نواحی پیرامونی تاثیر مستقیمی بر شاخص های بهداشت محیط دارد و اصلاح سیاست های فضایی می تواند نقش موثری در ارتقای سلامت محیطی ساکنان ایفا نماید.

کلیدواژه ها:

کاربری اراضی شهری ، بهداشت محیط ، مناطق پیرامونی ، شهر خوی ، تحلیل آماری ، عدالت فضایی.