سکه و اسکناس دوره قاجار

در زمان فتحعلیشاه برای اولین بار پس از 1400سال منع مذهبی که از دوره عبدالملک بن مروان خلیفه پنجم اموی در بکار گیری تصاویر حاکم شده بود کنار گذاسته شده و تصویر انسان بعنوان پادشاه با تاج کیانی سوار بر اسب و نیزه بدست و یا نشسته بر روی تخت پادشاهی برسم ایران باستان مجدد بر روی سکه ها نقش می بندد. سکه های دوره قاجار بخصوص از اوخردوره فتحعلی شاه به بعد آغازگر تحولات سکه در تمام اعصار بعد از اسلام ایران است که نشان از دگرگونی های فکری و اجتماعی دوره قاجاریه دارد. این دگرگونی ها از نظر هنری شامل استفاده ازمتن بخصوص متن فارسی بجای عربی، نقوش انسانی و حیوانی از جمله پرتره و نماد شیر و خورشید که از نماد های مشترک دوران باستان ایران، تورکان گورکانی، ایلخانی و سلجوقی آناتولی است و در دوره های قبل منجمله صفویه هم استفاده شده و نقوش گیاهی شامل برگ زیتون و برگ بلوط می باشد. از نظر فنی هم می توان به آشنایی و استفاده از قالب ریزی و ضرب ماشینی برای ساخت سکه های همسان و چاپ و استفاده از اسکناس کاغذی استاندارد اشاره کرد. هرچند ضرب و چاپ اسکناس های اولیه خارج از ایران بوده و تاثیر نقوش غربی را می توان در آنها مشاهده کرد. تولید سکه و اسکناس استاندارد با تیراژ بالا زمینه را برای تاسیس اولین بانک ها و شعبات آن در شهرستان ها برای نگهداری و سرمایه گذاری پول و در نتیجه گسترش و استفاده از علم حسابداری و مدیریت نوین مالی را در امور اقتصادی ضروری می کند. کلیه این امور تاثیر مستقیم بر شفاف سازی وضعیت مالی واقتصاد کشور و تقویت ارتباطش با اقتصاد جهانی را هموار می سازد.

کلیدواژه ها:

اسکناس دوره قاجار ، رنسانس هنر ایران ، سکه قاجاری ، سکه چکشی ، سکه ماشینی