بررسی مدیریت پسماند در نظام حقوقی ایران

قانون مدیریت پسماند (مصوب 1383) و آئین نامه اجرائی آن (1384)، سنگ بنای اصلی نظام حقوقی مدیریت پسماند در ایران است. این قوانین، پسماندها را به پنج دسته عادی، صنعتی و معدنی، کشاورزی، پزشکی (بیمارستانی) و ویژه تقسیم و برای هر کدام ضوابط خاص تولید، جمع آوری، حمل، پردازش و دفع تعیین کرده اند. شهرداری ها و دهیاری ها مسئول اصلی مدیریت پسماندهای عادی شهری و روستایی هستند. سازمان حفاظت محیط زیست بر کل فرآیند نظارت دارد و مسئول پسماندهای ویژه و صنعتی است. مهم ترین اصول شامل کاهش تولید پسماند در مبدا، تفکیک از مبدا (به ویژه توسط تولیدکنندگان عمده)، بازیافت و استفاده مجدد، پردازش ایمن و در نهایت دفع بهداشتی (عمدتا در محل های دفن مهندسی شده) می شود. قانون مجازات اسلامی نیز برای تخلفات (مانند تخلیه غیرمجاز یا آلودگی محیط زیست) جرایم نقدی و حبس پیش بینی کرده است. با وجود چارچوب حقوقی نسبتا جامع، چالش های اجرایی مانند ناکافی بودن امکانات بازیافت پیشرفته، کمبود محل های دفن بهداشتی، ضعف نظارت و نبود مشارکت کافی بخش خصوصی، دستیابی به استانداردهای مطلوب را با دشواری مواجه ساخته اند. رویکرد نوین بر اقتصاد چرخشی و کاهش دفن تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

مدیریت ، پسماند ، نظام ، حقوقی