بررسی فقهی و حقوقی قراردادهای مشارکت مدنی در نظام بانکداری بدون ربا

قرارداد مشارکت مدنی یکی از ابزارهای مهم در نظام بانکداری بدون ربا است که با هدف تامین مالی پروژه های اقتصادی در چارچوب موازین فقهی طراحی شده است. این قرارداد، مبتنی بر اصل مشارکت در سرمایه و سود و زیان، جایگزینی مشروع برای قراردادهای ربوی در بانکداری متعارف محسوب می شود. در این مقاله، با رویکردی تحلیلی و تطبیقی، ماهیت فقهی و حقوقی مشارکت مدنی بررسی شده و تطابق آن با ضوابط شرعی در فقه امامیه و مقررات حقوقی ایران مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که قرارداد مشارکت مدنی از منظر فقهی، بر مبنای شرکت عنان است و از نظر حقوقی نیز دارای ماهیت قراردادی مستقل است که در چهارچوب اصل آزادی قراردادها اعتبار دارد. با این حال، در فرآیند اجرایی سازی آن توسط بانک ها، چالش هایی همچون صوری شدن قرارداد، عدم تحقق واقعی مشارکت و فقدان نظارت موثر بر نحوه هزینه کرد سرمایه ها، کارایی این ابزار را با کاستی هایی مواجه ساخته است. در پایان، پیشنهادهایی برای تقویت مبانی فقهی و حقوقی این قرارداد و ارتقاء کارآمدی آن در نظام بانکی ارائه شده است.

کلیدواژه ها:

مشارکت مدنی ، بانکداری بدون ربا ، فقه امامیه ، شرکت عنان ، حقوق قراردادها ، نظام بانکی ایران.