کاستی های برنامه ریزی درسی در پرورش شهروند مسئولیت پذیر (با تاکید بر شاخص های شهروندی مسئولانه)

در جوامع معاصر، آموزش و پرورش به عنوان یکی از مهم ترین نهادهای تاثیرگذار بر فرآیند جامعه پذیری و تربیت شهروندان، نقشی کلیدی در شکل گیری هویت و مسئولیت پذیری اجتماعی ایفا می کند. در این راستا، برنامه ریزی درسی باید با تاکید بر شاخص های شهروندی مسئولانه، بستری برای رشد آگاهی اجتماعی، مشارکت مدنی، احترام به قانون، پایبندی به ارزش های اخلاقی، و تقویت حس مسئولیت پذیری در دانش آموزان فراهم آورد. با این حال، بررسی دقیق ساختارهای آموزشی در ایران نشان می دهد که برنامه ریزی درسی فعلی با کاستی هایی بنیادین مواجه است؛ از جمله نگاه ابزاری به دروس، عدم توجه کافی به پرورش تفکر انتقادی، غفلت از مهارت های زندگی جمعی و مشارکت اجتماعی، و تمرکز صرف بر محفوظات علمی به جای تجارب زیسته و واقعی. این خلاها منجر به تضعیف ظرفیت های لازم برای تربیت شهروندی فعال و مسئول می شود.از دیگر چالش های موجود، می توان به نبود پیوست فرهنگی در محتوای دروس، فاصله میان اهداف رسمی برنامه درسی با نیازهای واقعی جامعه، و ناکارآمدی روش های تدریس در پرورش مهارت های شهروندی اشاره کرد. در بسیاری از موارد، آموزش ها به جای آنکه تعامل اجتماعی، مدارا، مشارکت در تصمیم گیری و مسئولیت پذیری را در دانش آموز نهادینه کنند، بیشتر بر انباشت دانش نظری متمرکزند. در نتیجه، نظام آموزشی قادر به ایفای نقش موثر در تربیت شهروندی فعال و آگاه نبوده و تربیت شهروند مسئول بیشتر به حوزه خانواده یا رسانه ها واگذار شده است. این مقاله با تاکید بر شاخص های شهروندی مسئولانه، نظیر مشارکت مدنی، قانون مداری، احساس مسئولیت اجتماعی و احترام به حقوق دیگران، به واکاوی ضعف های موجود در برنامه ریزی درسی کشور می پردازد و راهکارهایی برای بازنگری در محتوای آموزشی، روش های تدریس و رویکردهای سیاست گذاری درسی ارائه می دهد.

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی درسی ، شهروند مسئولیت پذیر ، شاخص شهروندی مسئولانه