تبیین نقش مسئولیت پذیری در فرآیند یاددهی-یادگیری و تاثیر آن بر انگیزش تحصیلی

مسئولیت پذیری به عنوان یکی از مولفه های کلیدی رشد فردی و تحصیلی، نقشی بنیادی در موفقیت یادگیرندگان ایفا می کند. این مفهوم که از تعامل میان عوامل شناختی، عاطفی و اجتماعی نشات می گیرد، به میزان تعهد فرد نسبت به وظایف، نقش ها و اهداف آموزشی اشاره دارد. مسئولیت پذیری به دانش آموزان کمک می کند تا از حالت وابستگی به ساختارهای بیرونی فاصله گرفته و به سوی خودراه بری در یادگیری حرکت کنند. به این ترتیب، رشد مسئولیت پذیری می تواند مقدمه ای بر توانمندسازی تحصیلی، خودکارآمدی و پایداری انگیزشی باشد. از منظر روان شناختی و نظری، مسئولیت پذیری ارتباط نزدیکی با سازه هایی چون خودتنظیمی، انگیزش درونی، درگیری شناختی، و تاب آوری تحصیلی دارد. در چارچوب نظریه های یادگیری خودتنظیم شده و انگیزش خودمختار، مسئولیت پذیری به منزله توانایی فرد برای برنامه ریزی، نظارت و ارزیابی فعالیت های یادگیری خود تلقی می شود. همچنین، این ویژگی در تقویت سلامت روان دانش آموزان نقش دارد؛ زیرا فردی که مسئولیت یادگیری اش را می پذیرد، احساس کنترل بیشتری بر فرآیند رشد خود دارد و بهتر می تواند با فشارهای تحصیلی مقابله کند. این توانایی می تواند به تاب آوری تحصیلی و کاهش فرسودگی کمک کند. نقش معلمان، والدین و محیط یادگیری به عنوان عوامل واسطه گر و تسهیل گر بسیار حائز اهمیت است. معلمانی که با رویکردهای تعاملی و مشارکتی به تسهیل فرآیند یادگیری می پردازند، زمینه را برای بروز و تقویت مسئولیت پذیری فراهم می کنند. همچنین، خانواده هایی که از کودکی، مسئولیت پذیری را در قالب فرصت هایی برای تصمیم گیری، انتخاب و حل مسئله تقویت می کنند، سهم بزرگی در شکل گیری این ویژگی دارند. در نهایت، طراحی محیط های یادگیری حمایتی، امن، و انگیزش بخش می تواند باعث شود دانش آموزان نه تنها به وظایف آموزشی خود متعهد باشند، بلکه در فرآیند یادگیری نیز نقش فعالی ایفا کنند.

کلیدواژه ها:

مسئولیت پذیری ، یاددهی-یادگیری ، انگیزش تحصیلی ، تسهیل گر