تفکر انتقادی به جای طوطی وار خوانی: طراحی برنامه درسی معکوس

نظام آموزشی ایران، به رغم تلاش های صورت گرفته در اسناد تحولی، همچنان تحت سلطه ی روش های سنتی و طوطی وار یادگیری قرار دارد؛ رویکردی که یادگیرندگان را صرفا به حفظ مطالب بدون درک عمیق سوق می دهد. این مقاله با هدف بررسی چالش های آموزش طوطی وار و تبیین ضرورت پرورش تفکر انتقادی، به طراحی چارچوبی از برنامه درسی معکوس در راستای تقویت تفکر سطح بالا پرداخته است. روش پژوهش کیفی و از نوع تحلیل مضمون بود. داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته با ۱۲ نفر از متخصصان برنامه ریزی درسی و معلمان مجرب، و نیز تحلیل اسناد کلیدی آموزشی گردآوری شد. تحلیل داده ها منجر به شناسایی سه مضمون اصلی شد: ناکارآمدی آموزش طوطی وار در پرورش مهارت های شناختی پیشرفته، نیاز فزاینده به تفکر انتقادی در نظام تعلیم و تربیت، و قابلیت های مدل طراحی معکوس برای تحول در برنامه ریزی درسی. یافته ها نشان می دهد که طراحی برنامه درسی از مسیر معکوس، با تاکید بر اهداف یادگیری روشن، ارزشیابی های تکوینی و یادگیری فعال، می تواند بستری مناسب برای جایگزینی آموزش طوطی وار با آموزش تفکرمحور فراهم آورد. در پایان، پیشنهادهایی برای نهادهای سیاست گذار، معلمان و پژوهشگران در جهت بومی سازی این الگو در نظام آموزشی ایران ارائه شده است.

کلیدواژه ها:

تفکر انتقادی ، طراحی معکوس ، برنامه درسی ، آموزش طوطی وار ، یادگیری فعال ، ارزشیابی تکوینی