تاثیر مشاوره و راهنمایی بر افزایش تاب آوری دانش آموزان ابتدایی

دوران ابتدایی، یکی از حساس ترین و بنیادین ترین دوره های رشد فردی و اجتماعی در زندگی انسان است؛ دوره ای که دانش آموزان علاوه بر یادگیری مفاهیم آموزشی، پایه های شخصیت، اعتماد به نفس و مهارت های مقابله ای خود را شکل می دهند. در این سنین، کودکان برای نخستین بار با چالش ها و فشارهای متعدد – از جمله انتظارات تحصیلی، روابط میان فردی، رقابت، ناکامی و گاه مشکلات خانوادگی یا اجتماعی – مواجه می شوند. توانایی عبور سالم از این شرایط، تا اندازه ای به میزان «تاب آوری» بستگی دارد؛ ویژگی ای روان شناختی که به دانش آموز اجازه می دهد در برابر دشواری ها، استرس ها و حتی تجربه های شکست، پایداری و انعطاف پذیری نشان دهد و ضمن حفظ سلامت روانی، امکان رشد و یادگیری را از دل مشکلات به دست آورد.پژوهش ها نشان داده اند که تاب آوری، یک ظرفیت ذاتی نیست، بلکه از طریق آموزش، تجربه و حمایت های درست قابل تقویت است. یکی از موثرترین راهکارها برای افزایش تاب آوری در دانش آموزان مقطع ابتدایی، بهره گیری از خدمات راهنمایی و مشاوره مدرسه ای است. مشاوره در فضای آموزشی، بستر مناسبی برای شناخت و بروز احساسات، یادگیری مهارت های مقابله ای، آموزش روش های حل مسئله، بهبود ارتباط با همسالان و معلمان و افزایش خودآگاهی فراهم می آورد. مشاوران مدرسه با برگزاری جلسات فردی و گروهی، آموزش مهارت های زندگی، و حمایت از دانش آموز در شرایط استرس زای تحصیلی و اجتماعی، نقش مهمی در تحکیم تاب آوری ایفا می کنند.فرآیند مشاوره موجب می شود دانش آموزان ابتدایی بتوانند مفهوم شکست و ناکامی را به عنوان بخشی از فرآیند یادگیری بپذیرند و به جای واکنش های هیجانی یا کناره گیری، با استفاده از راهبردهای سازنده مانند بیان احساسات، کمک خواستن، مواجهه فعال و حل مسئله به مشکلیابی و رفع آن بپردازند. همچنین، آموزش راهبردهای خودتنظیمی عاطفی و اجتماعی به کودکان از جانب مشاوران، به آنها کمک می کند که احساس امنیت و ارزشمندی را تجربه کنند و شبکه ای از حمایت های انسانی ایجاد کنند که این خود، سپری اساسی در برابر استرس ها و فشارهای دوران کودکی است.مطالعات متعدد داخلی و خارجی بر نقش بی بدیل مشاوره و راهنمایی مدرسه ای در تقویت تاب آوری دانش آموزان ابتدایی تاکید دارند. دانش آموزانی که از حمایت و آموزش مشاوران بهره می برند، سطح بالاتری از امید، اعتماد به نفس، مسئولیت پذیری و مشارکت اجتماعی را از خود نشان داده و در برخورد با ناکامی ها کمتر دچار اضطراب، ناامیدی و احساس ناکافی بودن می شوند. همچنین، توان رویارویی این دانش آموزان در قبال رویدادهای ناخواسته و تغییرات محیطی (مانند تغییر مدرسه، بحران های خانوادگی یا بروز مسائل جدید آموزشی) به شکل چشمگیری افزایش می یابد.در مجموع، پژوهش حاضر (یا مرور پژوهش های پیشین) نشان می دهد که سرمایه گذاری بر ارتقای خدمات مشاوره و راهنمایی در مدارس ابتدایی، نه تنها تضمین کننده سلامت روان دانش آموزان در کوتاه مدت است، بلکه زیرساخت لازم برای پرورش نسلی تاب آور، خلاق و توانمند برای مواجهه با چالش های فردی و اجتماعی آینده را مهیا می سازد. بر این اساس، توصیه می شود سیاست گذاران آموزشی، معلمان و والدین نقش فعال تری در بستر سازی و ارتقای جایگاه مشاوران در مدارس ایفا نموده و تاب آوری را به عنوان یکی از مهم ترین شاخص های رشد و سلامت روان کودکان در اولویت قرار دهند.