زمان رستگاری در آخرالزمانی های سنگی بر گوری و شازده احتجاب

«رستگاری» همواره دغدغه آشکار و پنهان آثار ادبی بوده است که گاه از آن به پایان خوش تعبیر شده و گاه در هیئت حیات پس از مرگ بیرون آمده است. پیگیری این مفاهیم در دو اثر سنگی بر گوری و شازده احتجاب نشان­دهنده تفکیک دو مفهوم «پایان زمان» به­مثابه آخرالزمان­گرایی منفعل و «زمان پایان» به­منزله آخرالزمان­گرایی فعال است. دو رمان در میدانی سرشار از تنش میان این دو زمان شکل گرفته­اند. در شازده احتجاب زمان دایره­ای و تجدیدپذیر امید را در دل شخصیت اصلی می­پرورد؛ حال­آنکه نهایتا جبر زمان تقویمی است که در هیئت مرگ رویاهای او را بر باد می­دهد. در سنگی بر گوری راوی اقتدار زمان خطی را می­پذیرد، اما در پی مقابله با آن به میانجی نوعی زمان دایره­ای یا زمان کیفی نیست؛ بلکه رهایی و سعادت را در ایجاد رخنه در زمان خطی بازمی­جوید؛ این رخنه در تمنای فرزندآوری تجلی می­یابد.

کلیدواژه ها:

زمان تقویمی ، آخرالزمان­گرایی ، اعتراف ، سنگی بر گوری ، شازده احتجاب