تحلیل پویایی انسجام سازمانی و تعیین نظام حکمرانی سرزمین: کاربرد تحلیل شبکه ی اجتماعی

چکیده مبسوط مقدمه: حکمرانی سرزمین به چگونگی بهره برداری از منابع و توزیع مسئولیت ها توسط افراد و گروه های مختلف در مدیریت سرزمین می پردازد. دستیابی به حکمرانی پایدار سرزمین نیازمند وجود انسجام سازمانی و ساختار منسجم تبادل اطلاعات است. نظام حکمرانی سرزمین به عنوان یک نظام اجتماعی-اکولوژیک، بر ماهیت کل نگر حکمرانی سرزمین و نحوه تعامل و همکاری عناصر مختلف (سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و اداری) با یکدیگر تاکید دارد. رژیم حکمرانی چهارچوب نهادی است که حکمرانی سرزمین در آن عمل می کند و شامل وابستگی های متقابل نهادها و نقش آن ها در مدیریت منابع سرزمین (آب و خاک) است. هدف این مطالعه، تحلیل پویایی انسجام سازمانی و تعیین نظام حکمرانی شهرستان گچساران با استفاده از روش تحلیل شبکه اجتماعی در دو مرحله قبل و بعد از اجرای طرح آبادانی و پیشرفت منظومه های روستایی است.مواد و روش ها: در این پژوهش، سازمان های مرتبط با طرح آبادانی و پیشرفت منظومه های روستایی در شهرستان گچساران، شناسایی و میزان همکاری، هماهنگی و توزیع قدرت با استفاده از شاخص های تراکم و تمرکز در روش تحلیل شبکه های اجتماعی، ارزیابی شد. همچنین، سازمان ها بر اساس نقش های نهادی به زیرگروه های مختلفی تقسیم شدند که شامل «حفاظتی، واسطه ای، توسعه ای» و «کشاورزی و منابع طبیعی، زیرساخت و توسعه، فرهنگ و آموزش، رفاه و خدمات اجتماعی، نظارت و امنیت» می باشند. میزان تراکم در تمام زیرگروه ها و نسبت پیوندهای بیرونی به درونی در سطح خرد، کلان و میانی شبکه محاسبه شد. با استفاده از شاخص مرکزیت درجه، میزان پراکنش دریافت و ارسال اطلاعات در شبکه بررسی و نوع رژیم حکمرانی سرزمین در بعد و قبل از اجرای طرح تعیین شد.نتایج و بحث: اجرای طرح آبادانی و پیشرفت منظومه های روستایی منجر به بهبود قابل توجهی در شاخص تراکم شبکه شده است که نشان دهنده افزایش همکاری، هماهنگی، و انسجام سازمانی است. بررسی تراکم زیرگروه ها و شاخص نسبت پیوندهای برون گروهی به درون گروهی در گروه بندی های مختلف نشان داد که اجرای طرح، بهبود همکاری ها و تعاملات بین گروهی را به همراه داشته است. بیشترین تراکم در زیرگرو های حفاظتی، کشاورزی و منابع طبیعی و نظارت و امنیت مشاهده شد. به طور خاص، پس از اجرای طرح، زیرگروه های حفاظتی، فرهنگ و آموزش و زیرساخت و توسعه، همکاری های خود را به طور قابل توجهی افزایش داده اند. همچنین نیاز به تقویت همکاری داخلی و بین سازمانی در سازمان های واسطه ای همچنان وجود دارد. توزیع شاخص مرکزیت درجه با افزایش میانگین و میانه مرکزیت درجه ورودی و خروجی نشان دهنده افزایش ارتباطات و تاثیرگذاری سازمان ها است. با وجود افزایش سطح کلی فعالیت ها، ثابت ماندن بیشینه و کمینه مرکزیت درجه خروجی تایید می کند که برخی سازمان ها همچنان کمترین فعالیت ها را دارند. افزایش مقادیر کمینه و چارک اول در نمودار مرکزیت درجه کلی و ورودی نشان دهنده بهبود وضعیت سازمان هایی است که در گذشته کمترین ارتباطات را داشته اند، درحالی که افزایش چارک سوم نیز نشان دهنده تقویت بیشتر سازمان های فعال تر است. این نتایج نشان داد که تفاوت ها و نابرابری ها در دسترسی به اطلاعات و ابزارهای همکاری پس از اجرای طرح کاهش یافته و همه سطوح شبکه از مزایای طرح بهره مند شده اند. همچنین کاهش تمرکز شبکه، توزیع متوازن تر اقتدار و دسترسی به اطلاعات و منابع در شبکه را نشان می دهد. نتایج تعیین رژیم حکمرانی نشان داد که نوع رژیم از چندپاره به چندمرکزی تغییر یافته است، که این تغییر نشان دهنده افزایش همکاری و هماهنگی بین دست اندرکاران سازمانی است.نتیجه گیری: اجرای طرح آبادانی و پیشرفت منظومه های روستایی تاثیرات مثبتی بر شبکه حکمرانی سرزمین و انسجام سازمانی داشته است. افزایش شاخص تراکم و کاهش شاخص تمرکز پس از اجرای طرح، نشان دهنده بهبود تعاملات، تبادل اطلاعات و همکاری بین سازمان ها بوده است. این تغییرات موجب تقویت انسجام سازمانی و تبدیل رژیم حکمرانی از یک رژیم ناهماهنگ و چندپاره به رژیم چندمرکزی شده است. در توزیع متوازن تر قدرت و اطلاعات، دسترسی به ابزارهای همکاری و هم افزایی سازمانی می تواند به توسعه پایدار منجر و به افزایش کارایی نظام حکمرانی کمک کند. از طرفی، پژوهش تاکید می کند که هیچ راه حل قطعی و یکسانی برای همه نظام های حکمرانی وجود ندارد و سیستم ها باید با توجه به شرایط خاص طراحی شوند. رویکرد انجام شده در این پژوهش می تواند برای ارزیابی اثربخشی طرح های آینده استفاده شود. پیشنهاد می شود که پژوهش های آینده به بررسی دقیق تر تعاملات بین سازمان ها و تاثیرات طولانی مدت این طرح ها بپردازند.

کلیدواژه ها:

نظام حکمرانی ، رژیم حکمرانی ، حکمرانی سرزمین ، چند مرکزی ، تحلیل شبکه اجتماعی