بازشناسی استعاره های تحول معنوی در «شرح چهل حدیث» امام خمینی(ره)

در کتاب «شرح چهل حدیث» چند قرائت از تحول معنوی ارائه شده است. در نگاه اول مشخص نیست امام خمینی& به کدامیک از قرائت ها در تبیین تحول معنوی گرایش دارد. گاهی امام از مراتب خطی سلوک و طی سفر و مسافت سخن به میان می آوردو از منازل و مقامات می گوید و گاهی تحول معنوی را نه به شکل سفر بلکه به شکل فتح لایه های درون یا شکوفایی و کشف حجاب تبیین می کند. مسئله اصلی این مقاله بررسی چگونگی ترسیم تحول معنوی در کتاب شرح چهل حدیث و شناسایی وجوه مختلف آن است. در مقاله حاضر تلاش می شود با کمک نظریه استعاره های مفهومی لیکاف و جانسون و روش اجرایی چارتریس بلک به این سوالات پاسخ دهیم: اساسا امام خمینی(رحمه الله) برای تبیین تحول معنوی از چه حوزه های مبدائی بهره برده و چه ارتباطی بین آن ها برقرار کرده است؟ تعابیر استعاره ای امام چه ارتباطی با وجوه و ساحات تحول معنوی (حوزه مقصد) دارند و چگونه روابط درونی حوزه مقصد یعنی تحول معنوی را تبیین می کنند؟یافته تحقیق آن است که امام خمینی نه تنها از حوزه مبداء مسافرت بلکه از حوزه های مبداء دیگری مانند نور و تاریکی، بندگی، امتحان، طبابت، طهارت، علم، جنگ و… نیز استفاده کرده است. وجه مشترک تمام این استعاره های مفهومی «حرکت» است. البته در کنار حرکت «مقاومت در برابر انحراف» نیز کلید مفهومی مهمی در آثار ایشان برای ساخت استعاره ها است.

کلیدواژه ها:

تحول معنوی ، استعاره های مفهومی ، امام خمینی ، عرفان عملی