تحلیل و تدوین شاخص های ارزیابی کیفیت مجله سوادآموزی “ فرصت دوم”: بررسی نظرات مخاطبان

مقدمه و اهداف: هدف پژوهش، تحلیل و تدوین مولفه­ های ارزیابی کیفی مجله «فرصت دوم» از منظر مخاطبان است. نتایج این پژوهش، به عنوان یک الگوی نظام­ مند، می­تواند متولیان حوزه نشر آموزشی را در انتخاب استراتژی­ های اصولی و کارشناسانه در زمینه کیفیت­ بخشی کمک کند.روش ها : روش، کمی و از نوع توصیفی تحلیلی و با رویکرد پیمایشی است. جامعه ­آماری، شامل نوسوادان دوره تحکیم سواد نهضت سواد­آموزی در سال ۱۴۰۳-۱۴۰۲ می­باشد. از این میان، تعداد ۳۶۷ نفر با روش نمونه ­گیری تصادفی، انتخاب و مورد ­پرسش قرار گرفتند. روایی پرسشنامه، با روش روایی محتوایی و توسط متخصصان حوزه نشر آموزشی مورد تایید قرار گرفت. به علاوه، پایایی آن، توسط آزمون آلفای کرونباخ (a:۰.۷۱۷) بررسی شد. در نهایت، برای شناسایی شاخص ­های ارزیابی کیفی مجله، از ابزار تحلیل عاملی اکتشافی EFA استفاده گردید.یافته ها: فرایند تحلیل، منجر به شناسایی ۱۵ شاخص محوری در ارزیابی کیفیت مجله «فرصت دوم» گردید. شاخص ها ذیل سه دسته زیربنایی، شامل شناختی ­­آموزشی، اجتماعی­­ هویتی و طراحی ساختاری طبقه بندی شدند. در حوزه عوامل زیربنایی شناختی آموزشی، پنج شاخص با وزن های تبیینی متفاوت، شامل توسعه چندوجهی سواد و مهارت های کاربردی (واریانس تبیینی:­۶۱۱/۳)، انتقال مفاهیم از طریق به کارگیری عناصر ادبی سرگرم کننده (۲۹۳/­۳)، ارتقاء سطح دانش و آگاهی در حوزه های معرفتی خاص (۸۷۴/­۲)، اتخاذ رویکردی نوآورانه و زمینه­ محور در ارائه محتوا (۶۴۴/­۲) و سازمان دهی محتوای آموزشی متناسب با ساختار شناختی مخاطبان (۵۹۸/­۲) شناسایی شدند. در بعد عوامل زیربنایی اجتماعی- هویتی، چهار شاخص مهم، شامل تقویت انگیزه و خودکارآمدی بر مبنای تجارب زیسته و نیازهای اجتماعی (۳۰۸/۶)، ایجاد هم افزایی و شکل گیری گفتمان پیرامون هویت جمعی­ ملی (۲۷۸/۳)، توسعه پایدار پتانسیل های حرفه ای یادگیرندگان (۱۲۴/۳) و استقرار سازوکارهای تعاملی برای ارزیابی و ارتقا پویایی نشریه (۷۰۶/۲) مورد­ شناسایی قرار گرفتند. نهایتا در حوزه عوامل طراحی ساختاری، شش شاخص بهینه­ سازی و بهبود اثربخشی محتوایی (۱۳۴/­۱۷)، تطبیق محتوای نشریه با ویژگی های بافتی مخاطبان (۰۱۸/۳)، کارآمدی ساختار و شیوه انتقال پیام (۹۸۹/۲)، بهره مندی از شبکه توزیع مناسب و دسترسی پذیری کافی (۵۳۴/­­۲)، تضمین اعتبار و صحت اطلاعات منتشرشده (۴۴۴/۲) و ایجاد جذابیت بصری (۳۸۸/۲) به عنوان عوامل اصلی مورد تاکید واقع شدند.بحث و نتیجه گیری: نتایج، نشان می­دهد که عامل زیربنایی شناختی آموزشی، از یک سو بر اثربخشی نوع محتوا و از سوی دیگر بر بهره­ گیری از شیوه ­های کارآمد انتقال محتوا، متمرکز است. عامل زیربنایی اجتماعی هویتی بر فراهم سازی یک اکوسیستم اجتماعی محور با هدف تقویت سرمایه ­های فرهنگی بین فردی، تاکید دارد. همچنین، عامل طراحی ساختاری، کیفیت فرآیند تدوین و انتشار مجله از نویسندگان تا مخاطبان را تضمین می­کند. این عوامل زیربنایی، مدلی را برای تدوین و ارزیابی کیفیت مجله تشکیل می­دهند که در تبیین کیفیت مجله سهم دارند.اصالت: بررسی نشریه فرصت دوم، با حمایت مالی سازمان نهضت سوادآموزی، و نظارت فنی دکتر حمید رضا مشهدی عباسی، برای اولین بار انجام شد تا جهت ارتقاء کیفیت آن، سازمان براساس یافته های این پژوهش اقدام نماید.

کلیدواژه ها:

تدوین ، شاخص های کیفیت ، ارزیابی ، مجله فرصت دوم ، سوادآموزی