جستار تحلیلی روایات معاریض کلام و تطبیقات آن در فقه الحدیث

یکی از واژگان پرتکرار در تراث روایی که معصومین (علیهم السلام) بر آن تاکید داشته اند؛ واژه «معاریض» می باشد، انگاره های مختلفی نسبت به گستره و کاربست معنایی معاریض وجود دارد اما اندیشه صحیح این است که در این واژه نقل مفهومی به مفهوم دیگر رخ نداده است و به همان معنای عرفی و لغوی خود یعنی خلاف تصریح گویی در روایات استفاده شده است.معاریض یکی از عناصر الگوریتم استظهار بلکه مهمترین آنها است؛ به گونه ای که اگر شخصی به معاریض کلام معصومین(علیهم السلام) و روش های استخدام معاریض در کلام توسط ایشان(علیهم السلام) آشنایی نداشته باشد، مفهوم اجتهاد از او صحت سلب دارد و این مفاد به خوبی از روایاتی که مشتمل بر امر به فهم معاریض است استفاده می شود.پژوهش حاضر با هدف مرور نظام مند و روش تحلیلی_توصیفی؛ به بررسی عناصر سه گانه نیل به مراد جدی این روایات که عبارت است از صدور و دلالت و جهت صدور این روایات پرداخته است؛ نسبت به بازکاوی اخبار معاریض به مثابه یک قاعده اساسی در استظهار و یک نهاد مهم در رفع تعارضات میان روایات، پژوهش مستقلی وجود ندارد و این مطلب برای اولین بار در کلمات آیت الله سیستانی (سیستانی،۱۴۴۱ق،ج۱،ص۳۵۲) مطرح گردیده است.

کلیدواژه ها:

احادیث معاریض کلام ، مدالیل عرفی حدیث ، فهم عرفی ، احادیث امامیه