بررسی اثربخشی روش های تربیتی مثبت و تنبیهی بر اصلاح رفتارهای نابهنجارکلاسی

این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی روش های تربیتی مثبت و تنبیهی در مدیریت رفتارهای نابهنجار کلاسی انجام شده است. مطالعه حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و با مرور نظام مند منابع کتابخانه ای و پژوهش های میدانی در مدارس ایران بین سال های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۲ صورت گرفته است.یافته ها نشان می دهد روش های تربیتی مثبت (مانند تقویت رفتارهای مطلوب، سیستم های پاداش و بازخوردهای سازنده) در مقایسه با روش های تنبیهی (مانند محرومیت موقت، توبیخ کلامی و جریمه) تاثیر بلندمدت تر و پایدارتری در اصلاح رفتارهای نابهنجار دارند. این روش ها با ایجاد انگیزه درونی و تقویت خودتنظیمی، به درونی سازی ارزش های تربیتی منجر می شوند.از منظر روان شناختی، روش های مثبت موجب افزایش عزت نفس، کاهش اضطراب و بهبود روابط معلم-دانش آموز می شوند؛ در حالی که روش های تنبیهی با ایجاد ترس و فاصله گیری عاطفی، ممکن است به کاهش اعتماد به نفس و افزایش پرخاشگری غیرمستقیم بینجامند.از نظر کارایی آموزشی، کلاس های مبتنی بر روش های مثبت از جوی مشارکتی و آرام برخوردار بوده و پیشرفت تحصیلی بهتری را نشان می دهند. این در حالی است که روش های تنبیهی اگرچه ممکن است در کوتاه مدت رفتار نامطلوب را کاهش دهند، اما اغلب به افت انگیزه یادگیری و کیفیت آموزش منجر می شوند.نتایج این مطالعه بیانگر آن است که روش های مثبت با ارزش های اسلامی-ایرانی مانند تربیت مبتنی بر کرامت انسانی و توصیه های دینی درباره مدارا و محبت، سازگاری بیشتری دارند. همچنین، این روش ها با توجه به تفاوت های فردی دانش آموزان، قابلیت انعطاف پذیری بالاتری از خود نشان می دهند.با وجود مزایای روش های مثبت، پژوهش نشان می دهد در موارد خاصی مانند رفتارهای پرخطر یا خشونت آمیز، ترکیب حساب شده ای از هر دو روش (با اولویت روش های مثبت) می تواند نتایج بهتری داشته باشد. این امر مستلزم آموزش تخصصی معلمان در زمینه مدیریت کلاس است.در پایان می توان نتیجه گرفت که نظام های آموزشی می توانند با به کارگیری روش های تربیتی مثبت به عنوان رویکرد اصلی و استفاده محدود و آگاهانه از روش های تنبیهی در موارد ضروری، به محیط های یادگیری اثرگذارتر و انسانی تری دست یابند. این تغییر نیازمند بازنگری در برنامه های تربیت معلم و سیاست گذاری های آموزشی است.

کلیدواژه ها:

روش های تربیتی ، رفتارهای نابهنجار ، کلاس