رابطه بین اضطراب امتحان، حمایت عاطفی خانواده و خودپنداره تحصیلی در میان دانش آموزان ابتدایی با عملکرد تحصیلی متفاوت

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه میان اضطراب امتحان، حمایت عاطفی خانواده و خودپنداره تحصیلی در میان دانش آموزان مقطع ابتدایی با سطوح مختلف عملکرد تحصیلی انجام شده است. دوره ابتدایی یکی از مراحل بنیادین رشد شناختی، هیجانی و تحصیلی است و تجربیات تحصیلی در این دوره نقش تعیین کننده ای در شکل گیری نگرش ها، باورها و انگیزه های یادگیری دانش آموزان ایفا می کند. در این میان، متغیرهایی چون اضطراب امتحان و خودپنداره تحصیلی، که از مفاهیم اساسی روان شناسی تربیتی به شمار می روند، به شدت تحت تاثیر محیط خانواده، به ویژه حمایت عاطفی والدین قرار دارند. اضطراب امتحان به عنوان نوعی اضطراب عملکردی، در صورتی که از سطح بهینه خود فراتر رود، می تواند توانایی های شناختی کودک را مختل کرده و باعث افت تحصیلی شود. در مقابل، خودپنداره تحصیلی مثبت و پایدار، عامل مهمی در افزایش انگیزش، پشتکار و عملکرد تحصیلی مطلوب است. این پژوهش با تمرکز بر تعامل میان این متغیرها، به دنبال آن است تا نشان دهد چگونه حمایت عاطفی خانواده می تواند به صورت مستقیم و غیرمستقیم از طریق کاهش اضطراب و ارتقای خودپنداره، به بهبود عملکرد تحصیلی دانش آموزان منجر شود. روش پژوهش، توصیفی-همبستگی و جامعه آماری شامل دانش آموزان پایه های چهارم تا ششم ابتدایی بوده است که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزارهای گردآوری داده ها شامل پرسش نامه اضطراب امتحان، مقیاس حمایت عاطفی خانواده و پرسش نامه خودپنداره تحصیلی بوده اند. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که بین اضطراب امتحان و عملکرد تحصیلی رابطه منفی معنادار وجود دارد، در حالی که حمایت عاطفی خانواده و خودپنداره تحصیلی با عملکرد تحصیلی رابطه مثبت و معنادار دارند. همچنین، نقش میانجی گری خودپنداره در ارتباط بین حمایت عاطفی خانواده و عملکرد تحصیلی نیز مورد تایید قرار گرفت. این یافته ها دلالت بر آن دارند که برنامه ریزی برای کاهش اضطراب امتحان از طریق تقویت حمایت خانوادگی و ارتقاء خودپنداره تحصیلی در مقطع ابتدایی از اهمیت بالایی برخوردار است. مداخلاتی که هم زمان به ابعاد روان شناختی، خانوادگی و آموزشی توجه داشته باشند، می توانند تاثیر عمیقی بر موفقیت تحصیلی دانش آموزان بر جای گذارند. در پایان، پژوهش حاضر بر لزوم توسعه برنامه های آموزشی خانواده محور و تقویت نقش مشاوران در مدارس ابتدایی برای شناسایی و حمایت از دانش آموزان در معرض آسیب های روانی-تحصیلی تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

اضطراب امتحان ، حمایت عاطفی خانواده ، خودپنداره تحصیلی ، عملکرد تحصیلی ، دانش آموزان ابتدایی.