تحلیل زنجیره تامین عسل طبیعی در ایران با رویکرد مدیریت پایدار

زنجیره تامین عسل طبیعی در ایران به عنوان بخشی از صنعت کشاورزی و منابع طبیعی، دارای نقش حیاتی در پایداری معیشت روستایی، سلامت عمومی و توسعه اقتصادی مناطق محروم است. با این حال، تحلیل ها نشان می دهد که این زنجیره با چالش های متعددی از جمله نبود مدیریت یکپارچه، ضعف در زیرساخت های فرآوری و بسته بندی، عدم شفافیت در قیمت گذاری، نوسانات اقلیمی، و نبود سیاست گذاری حمایتی مواجه است. هدف این پژوهش، شناسایی نقاط ضعف و قوت زنجیره تامین عسل طبیعی در ایران و ارائه راهکارهایی مبتنی بر رویکرد مدیریت پایدار است؛ به طوری که پایداری اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در کل فرآیند تولید تا مصرف حفظ شود. روش تحقیق این مطالعه توصیفی– تحلیلی بوده و با استفاده از ابزارهای کمی و کیفی از جمله پرسش نامه و مصاحبه های نیمه ساختاریافته با ۲۰۰ فعال زنبورداری در ۸ استان عمده تولیدکننده عسل ایران انجام شده است. برای تحلیل داده ها از مدل SWOT و شاخص های پایداری استفاده گردید. نتایج نشان می دهد که سهم زنبورداران از زنجیره ارزش بسیار اندک بوده، کیفیت عسل در غیاب نظام استانداردسازی تهدید می شود، و نبود بازاریابی هوشمند منجر به کاهش سود نهایی برای تولیدکننده می گردد. همچنین، مصرف بی رویه سموم کشاورزی و تغذیه مصنوعی کلنی ها، پایداری زیست محیطی این زنجیره را تهدید می کند. پیشنهاد این پژوهش ایجاد شبکه یکپارچه زنجیره تامین با مشارکت تولیدکنندگان، صنایع بسته بندی، دولت و مصرف کنندگان است تا با پیاده سازی اصول مدیریت پایدار، ارزش افزوده کل زنجیره افزایش یافته و صادرات هدفمند تسهیل شود. اجرای راهکارهایی نظیر آموزش تخصصی، سرمایه گذاری در مراکز استانداردسازی، برندسازی ملی، و توسعه فروش اینترنتی می تواند به ارتقاء بهره وری و تاب آوری زنجیره تامین عسل طبیعی ایران کمک شایانی نماید.

کلیدواژه ها:

زنجیره تامین ، عسل طبیعی ، مدیریت پایدار ، ارزش افزوده ، توسعه روستایی