برنامه ریزی محله محور در سکونتگاه های روستایی جدید دوره اسلامی (مورد مطالعه: کشورهای ایران، عراق و مصر)
سال انتشار: 1403
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 20
فایل این مقاله در 26 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_HVRI-2-3_002
تاریخ نمایه سازی: 26 خرداد 1404
چکیده مقاله:
سابقه مکانیابی و احداث نخستین سکونتگاه ها، شامل نوکردها (روستاها) و شهرهای جدید با طراحی از پیش تعیین شده، به دوره مهندسی ایرانی و سپس مهندسان دوره اسلامی بازمی گردد. این فرآیند، قرن ها پیش در فلات ایران و بین النهرین آغاز شد و با مکانیابی هوشمندانه، طراحی هدفمند محلات و رویکرد محله محوری، پایه ای برای توسعه سکونتگاه های جدید ایجاد کرد. این رویکرد ابتدا در روستاها و سپس در شهرها، نخستین نمونه از برنامه ریزی سکونتگاه های جدید محسوب می شود. الهام از تجربه های اجتماعی پیامبر اکرم (ص) در سازمان دهی مکه و مدینه و تداوم آن پس از رحلت ایشان، نقش کلیدی در تسری مفهوم محله محوری به سکونتگاه های اولیه مسلمانان داشت. مقاله حاضر با هدف مرور تجربه های نخستین مکانیابی و ایجاد سکونتگاه های جدید در ایران و بین النهرین و تبیین تمرکز مسلمانان بر محوریت محله در برنامه ریزی سکونتگاه های روستایی و شهری در دهه های اولیه اسلامی، انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد: نخست، گزارش های جغرافیدانان و مورخان مسلمان درباره تحقیقات محلات (خطط نگاری)، ادبیات ارزشمندی درباره مکانیابی و توسعه سکونتگاه ها ارائه کرده است. دوم، قرن ها پیش از تجربیات اروپایی ها، سکونتگاه هایی در ایران و بین النهرین بر پایه منابع آب و بنیان های اکولوژیک طراحی و ساخته شده اند. سوم، محله محوری نقشی اساسی در امنیت، کیفیت زندگی، دسترسی به خدمات و توسعه سکونتگاه ها در اوایل دوره اسلامی داشته است.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
وحید ریاحی
دانشیار گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
سید محمد حسین موسوی پور
استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.