کربن زدایی در معماری ایران: طراحی چارچوبی علمی برای کاهش انتشار کربن در چرخه حیات ساختمان ها با تاکید بر مصالح بومی

با توجه به سهم بالای صنعت ساختمان در انتشار گازهای گلخانه ای و مصرف انرژی، این پژوهش با هدف طراحی چارچوبی علمی و عملی برای کاهش انتشار کربن در چرخه حیات ساختمان ها با تاکید بر مصالح بومی ایران انجام شده است. مسئله اصلی تحقیق، نبود الگوی تلفیقی در معماری ایران برای بهره گیری هم زمان از ظرفیت مصالح سنتی، طراحی اقلیمی و فناوری های نوین در راستای کربن زدایی است. چارچوب نظری پژوهش بر سه لایه زیست محیطی، اقتصادی و فرهنگی–اجتماعی استوار است و روش تحقیق نیز به صورت ترکیبی، شامل تحلیل اسنادی، ارزیابی چرخه حیات مصالح با نرم افزار تخصصی و تحلیل تطبیقی مطالعات موردی در ایران و اروپا طراحی شده است. یافته ها نشان می دهد که مصالح بومی مانند خشت و سنگ، به دلیل کربن نهفته پایین، ظرفیت بالایی برای جایگزینی با مصالح پرکربن دارند و در صورت همراهی با طراحی اقلیمی و فناوری هایی چون مدل سازی اطلاعات ساختمان (BIM) و طراحی برای جداسازی (DfD)، می توانند انتشار کربن را تا ۶۰ درصد و هزینه های چرخه عمر را تا ۳۵ درصد کاهش دهند. مطالعات موردی در کاشان، دانمارک و آلمان نشان دادند که چارچوب پیشنهادی پژوهش، نه تنها از نظر فنی و اقتصادی، بلکه از منظر حفظ هویت معماری، ارتقاء مشارکت محلی و تاب آوری اقلیمی نیز موفق عمل کرده است. در نهایت، بر اساس نتایج به دست آمده، پیشنهادهایی برای سیاست گذاری، آموزش، مشوق های مالی و ارتقاء زیرساخت ها در جهت پیاده سازی چارچوب کربن زدایی در سطح ملی ارائه شده است.

کلیدواژه ها:

کربن زدایی معماری ، مصالح بومی ایران ، تحلیل چرخه حیات (LCA) ، معماری اقلیمی ، ساخت وساز پایدار