نقش فضای در انتظار معماری حمام های ایرانی

معماری نیز داعیه کالبد دادن به روح انسان در حیطه فعالیتی خود است، حمام های سنتی ایران، فراتر از فضایی صرف برای نظافت، تجلی گاه هنر معماری، فرهنگ غنی و تدابیر بهداشتی هوشمندانه در طول تاریخ این سرزمین بوده اند، این بناها با طراحی منحصربه فرد خود، شامل فضاهای متنوع با کارکردهای مشخص، استفاده از مصالح بومی و تزئینات هنری چشمگیر نه تنها نیازهای جسمی بلکه ابعاد اجتماعی و روحی استفاده کنندگان را نیز پاسخ می داده اند. این مقاله به بررسی ویژگی های معماری، نقش اجتماعی-فرهنگی و اصول بهداشتی نهفته در طراحی حمام های سنتی ایران می پردازد و اهمیت حفظ و شناخت این میراث ارزشمند را مورد تاکید قرار می دهد، که عاملی شگرف در برخورد با تعاملات فرهنگی بین جوامع مختلف را داراست، بازار، مساجد، محلات مسکونی و حمام ها در پیوندی تنگاتنگ با یکدیگر قرار گرفته و تنوع فضایی گسترده ای را به وجود می آوردند. از این رو مطالعه درباره حمام ها که با گذشت زمان نقش اولیه خود را به تناسب نیازهای جامعه و خدمات آن از دست دادند. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که فضای بینابین چه نقشی در سازماندهی حمام ها دارد بر این اساس با استفاده از روش تحقیق توصیفی _ تحلیلی و بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای و میدانی ابتدا به چیستی این فضا به لحاظ معنایی و اصول حاکم بر آن در جهت ارتقاء مولفه های کیفی در سازمان فضایی معماری ایران و سپس در فضای حمام های ایران پرداخته می شود گونه هایی از این حمام ها را مورد بررسی و تحلیل قرار داده و فرآیند حاصل از این مقاله به بررسی ویژگی های معماری، نقش اجتماعی _ فرهنگی و اصول بهداشتی نهفته در طراحی حمام های سنتی ایران می پردازد و اهمیت حفظ و شناخت این میراث ارزشمند را مورد تاکید قرار می دهد.

کلیدواژه ها:

حمام ، فضای بینابین ، مفصل ، معماری اسلامی ، فضا