بررسی اثربخشی برنامه های مشاوره ای برای کاهش وابستگی دانش آموزان به والدین (ویژه دانش آموزان با نیازهای ویژه)

وابستگی بیش ازحد برخی از دانش آموزان به والدین، به ویژه در میان کودکان با نیازهای ویژه، یکی از مهم ترین موانع رشد فردی، اجتماعی و آموزشی آنان به شمار می رود. این وابستگی می تواند زمینه ساز اختلال در روابط بین فردی، کاهش اعتمادبه نفس، افت تحصیلی، ناتوانی در مدیریت احساسات و چالش های رفتاری در محیط مدرسه شود. هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی یک برنامه مشاوره ای ساختارمند در کاهش میزان وابستگی دانش آموزان با نیازهای ویژه به والدین است. این پژوهش با روش شبه آزمایشی و طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل انجام شده است. جامعه آماری شامل دانش آموزان ابتدایی با نیازهای ویژه (شامل دانش آموزان دارای اختلال طیف اوتیسم، ناتوانی یادگیری و مشکلات هیجانی–رفتاری) در شهر شوشتر در سال تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ بود. تعداد ۳۰ نفر از دانش آموزانی که توسط والدین و معلمان به عنوان وابسته شناسایی شده بودند، به صورت هدفمند انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه ۱۵ نفر) جای گذاری شدند. برنامه مشاوره ای طراحی شده شامل ده جلسه هفتگی ۶۰ دقیقه ای بود که محتوای آن شامل آموزش مهارت های خودکارآمدی، کاهش اضطراب جدایی، تقویت استقلال فردی، حل مسئله، و بهبود تعاملات اجتماعی بود. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه وابستگی به والدین و مقیاس رفتارهای سازگارانه بود که قبل و بعد از مداخله توسط والدین و معلمان تکمیل شد. یافته ها نشان داد که اجرای برنامه مشاوره ای موجب کاهش معنادار سطح وابستگی دانش آموزان به والدین در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل شد (p<۰.۰۱). همچنین بهبود معناداری در مهارت های اجتماعی، تحمل جدایی از والدین، و مشارکت فعال در فعالیت های مدرسه مشاهده شد. نتایج بیانگر آن است که برنامه های مشاوره ای مبتنی بر اصول روان شناسی رشد و مشاوره کودک می توانند نقش موثری در توانمندسازی کودکان با نیازهای ویژه و کاهش فشارهای روانی والدین ایفا کنند. در پایان، بر ضرورت آموزش مشاوران، همکاری چندرشته ای و طراحی مداخلات مستمر برای این گروه تاکید می شود.

کلیدواژه ها:

وابستگی به والدین ، دانش آموزان با نیازهای ویژه ، مشاوره تحصیلی ، مهارت های اجتماعی ، استقلال فردی