تحلیل تغییرژنتیک جنین درفقه و حقوق ایران با رویکردمقایسه ای دراسناد بین المللی

با پیشرفت های چشمگیر در حوزه ژنتیک و فناوری هایی مانند CRISPR، امکان مداخله در ژنوم انسان به ویژه در مراحل جنینی فراهم شده است، که موجب بروز مباحث جدی در فقه، حقوق و اخلاق زیستی گردیده است. با وجود توسعه فناوری های ویرایش ژن، همچنان در نظام حقوقی ایران و اسناد بین المللی، چارچوب های منسجم و شفاف برای مشروعیت و حدود استفاده از این فناوری وجود ندارد. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل تطبیقی ابعاد فقهی، حقوق داخلی ایران و اسناد بین المللی در خصوص مداخلات ژنتیکی روی جنین انسان با تمرکز بر اصول کرامت انسانی و حق بر سلامت است. پژوهش حاضر باروش توصیفی-تحلیلی انجام شد؛ داده ها از منابع فقهی، قوانین داخلی و اسناد حقوق بشر بین المللی گردآوری و تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که در فقه اسلامی دیدگاه های متضادی در خصوص جواز تغییر ژنتیکی وجود دارد، نظام حقوقی ایران فاقد قانون جامع در این حوزه است، و اسناد بین المللی با تاکید بر ملاحظات اخلاقی، کاربردهای درمانی را تحت شرایط خاص مجاز می دانند. نتیجه گیری پژوهش حاکی از آن است که امکان بهره برداری مشروع از فناوری ویرایش ژن در صورت رعایت اصولی چون رضایت آگاهانه، عدم آسیب به نسل آینده و هدف درمانی وجود دارد. این نتایج می تواند مبنایی برای سیاست گذاری ملی در بهره گیری ایمن، اخلاقی و حقوق مند از فناوری ژن درمانی و توسعه حقوق زیستی در چارچوب موازین شرعی و بین المللی فراهم آورد.

کلیدواژه ها:

ویرایش ژنوم ، فقه اسلامی ، حقوق بشر بین المللی ، کرامت انسانی ، حقوق زیستی