علمای صوفیه و سربداران بررسی نقش متقابل و تاثیرگذاری آن ها بر یکدیگر

لویی ماسینیون در مقاله خود در دائره المعارف الاسلامیه بعد از آن که به پنج فرقه قادریه، چشتیه، خواجه گان، کبراویه و رفاعیه مدنیه (شاذلیه) اشاره کرده و آن ها را پنج فرقه اولیه صوفیه برمی شمارد، می نویسد: «قلندریه، احمدیه و مولویه در قرن سیزدهم میلادی، بکتاشیه، نقشبندیه، صفویه و خلوتیه در قرن چهاردهم میلادی، جزولیه و شطاریه در قرن پانزدهم میلادی و تجانیه، درقاویه و سنوسیه در قرن نوزدهم میلادی شکل گرفتند» . وی می نویسد: «صوفیه امروزه بیش از ۳ درصد مردمان سرزمین های اسلامی را شامل نمی شوند و طریقه هایی که بیشترین انتشار را دارند عبارتند از: قادریه (در عراق، ترکیه، هند، ترکستان، چین، نوبه، سودان و مغرب)، نقشبندیه (در ترکستان، چین، ترکیه، هند و مالزی)، شاذلیه (مغرب و سوریه)، بکتاشیه (ترکیه و آلبانی)، تجانیه (مغرب و چاد)، سنوسیه (صحرا و حجاز) و شطاریه (در هند و مالزی) .مطهر مقدسی در البدء و التاریخ صوفیه را به چهار فرقه حسنیه، ملامتیه، سوقیه و معذوریه تقسیم می کند . صوفیه رویه ایست که در ابتدا با زهد و عبادت شروع شد . ایشان در ابتدا لباس پشمینه می پوشیدند و از این جهت هم آنان را صوفیه، نام نهاده اند . این فرقه ادوار مختلفی را طی کرده و فرقه های متعددی را با امتیازات خاصی به وجود آورده است . مرحوم جلال الدین همایی در کتاب غزالی نامه، سیر تصوف را ذکر کرده که بسیار قابل توجه است و باید مورد مطالعه قرار گیرد . نکته حایز اهمیت درباره صوفیه آن است که در صوفیه، فرقه هایی به وجود آمده که بیشتر آن ها در ابتدا بیان سلسله مشایخ هر فرد بوده درحالی که در کتب متصوفه بعد، همان ها، به شکل فرقه خاصی نشان داده شده اند . بهترین شاهد این مدعی کتاب کشف المحجوب نوشته هجویری، است این کتاب که در قرن چهارم هجری قمری نگاشته شده، از دوازده یا به عبارت تمام تر از چهارده فرقه نام می برد و تعداد فرق صوفیه را از این عدد فراتر نمی برد . در حالی که می دانیم فرقه های بسیاری بعدها ساخته شده و تاریخ تاسیس خود را به صدها سال قبل نسبت داده اند . فرقه هایی از قبیل ادهمیه، اویسیه، کمیلیه، صدیقیه، حسنیه، و صدها فرقه دیگر که هیچکدام، توسط هجویری مورد اشاره قرار نگرفته اند .

کلیدواژه ها:

صوفیه ، سربدران .