تبیین جریان اندیشه اصلاح خط و تغییر الفبا در عصر قاجار

هدف از انجام این مقاله بررسی تبیین جریان اندیشه اصلاح خط و تغییر الفبا در عصر قاجار می باشد که با استفاده از منابع کتابخانه ای و به روش توصیفی و تحلیلی به نگارش در آمده است. در دوران قاجار، با گسترش روابط با غرب و ورود اندیشه های نوگرایانه، زمینه شکل گیری جریان های فکری تازه ای در ایران فراهم شد. یکی از برجسته ترین نمودهای این تحولات، شکل گیری اندیشه اصلاح خط و تغییر الفبا بود. این جریان عمدتا از سوی روشنفکرانی مانند میرزا فتحعلی آخوندزاده، ملکم خان و دیگر متفکران عصر قاجار مطرح شد که خط فارسی را دارای کاستی هایی در انتقال مفاهیم، آموزش عمومی و نشر علوم می دانستند. آن ها با الهام از تحولات فرهنگی کشورهای دیگر به ویژه امپراتوری عثمانی، بر ضرورت ساده سازی نوشتار و حتی جایگزینی خط فارسی با الفبای لاتین تاکید داشتند. با این حال، مقاومت شدید نهادهای مذهبی، سنت گرایان و بی توجهی ساختار سیاسی حاکم، مانع تحقق این اصلاحات شد. بررسی این جریان نشان می دهد که گرچه اصلاح خط در دوره قاجار به سرانجام نرسید، اما به عنوان یکی از نخستین نمودهای اندیشه تجدد در ایران، در شکل گیری گفتمان های مدرن و تحولات فرهنگی دوره های بعد، نقش مهمی ایفا کرده است.

کلیدواژه ها:

اصلاح خط ، تغییر الفبا ، روشنفکری قاجار ، میرزا فتحعلی آخوندزاده ، تجدد در ایران ، خط فارسی ، نوگرایی فرهنگی ، نوسازی آموزشی ، اندیشه مدرن