بررسی‎ ‎حقوقی‎ ‎ابعاد‎ ‎مسئولیت‎ ‎و‎ ‎جبران‎ ‎خسارت‎ ‎ناشی‎ ‎از‎ ‎خاموشی های‎ ‎گسترده‎ ‎در‎ ‎سیستم های‎ ‎قدرت

خاموشی های گسترده در سیستم های قدرت، صرف نظر از اثرات فنی و اقتصادی، پیامدهای حقوقی عمیق و پیچیده ای را برای ذی نفعان متعدد این صنعت به دنبال دارد؛ به نحوی که شناسایی و تعیین مسئولیت هریک از بازیگران اصلی شبکه قدرت در سطوح تولید، انتقال و توزیع، از چالش های بنیادین حقوق انرژی محسوب می شود. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر روش کتابخانه ای، به بررسی ابعاد مسئولیت مدنی و قراردادی ناشی از قطع برق سراسری پرداخته و ضمن تحلیل قوانین، مقررات و اسناد بین المللی، آرای قضایی و نمونه های مطالعاتی منتخب، ساختار حقوقی مرتبط با خسارات وارده به مشترکین، کسب وکارها و سایر ذی نفعان را مورد مداقه قرار داده است. یافته های این مطالعه بیانگر آن است که چارچوب فعلی قراردادهای صنعت برق و اصول حاکم بر مسئولیت متصدیان، در بسیاری موارد پاسخگوی واقعیت های نوین شبکه های قدرت و ابعاد خسارت در خاموشی های گسترده نیست؛ به ویژه با توجه به ظهور فناوری های هوشمند، توسعه بازار برق و افزایش تراکم ذی نفعان، خلاهای حقوقی موجود می تواند بستر شکل گیری دعاوی پرشمار و پیچیده شود. مطالعه تطبیقی نظام های حقوقی نشان می دهد، کشورهایی که سازوکارهای جبران خسارت، بیمه های تخصصی و نهادهای داوری و حل اختلاف سریع و فنی را در قالب قراردادهای استاندارد و مقررات ناظر بر صنعت برق تعبیه کرده اند، توانسته اند آثار اجتماعی و اقتصادی خاموشی را تا حد قابل توجهی کاهش دهند و سطح اعتماد عمومی و سرمایه گذاری در بخش انرژی را ارتقاء بخشند. پژوهش، ضمن تاکید بر ضرورت اصلاح و تکمیل مقررات داخلی، بر نقش سازنده بازنگری دقیق شرح تعهدات راهبران شبکه، تعیین حدود مسئولیت و استثنائات قانونی، شفاف سازی فرآیندهای جبران خسارت، و توسعه ابزارهای بیمه ای و حل اختلاف غیرقضایی تاکید دارد. در نهایت، تحقق یک نظام حقوقی کارآمد در مواجهه با خاموشی های گسترده مستلزم هم افزایی تخصص های فنی و حقوقی، تعامل سازنده با ذی نفعان و پایش مستمر تحولات فناوری و مقررات بین المللی خواهد بود.

کلیدواژه ها:

خاموشی ، ‎ ‎سیستم‎ ‎قدرت ، ‎ ‎مسئولیت‎ ‎مدنی ، ‎ ‎جبران‎ ‎خسارت ، ‎ ‎مقررات‎ ‎حقوقی ، ‎ ‎اپراتور‎ ‎شبکه ، ‎ ‎قوانین‎ ‎انرژی ، ‎ ‎حقوق‎ ‎مصرف کننده ، ‎ ‎ریسک‎ ‎حقوقی ، ‎ ‎خسارت‎ ‎مستقیم ، ‎ ‎خسارت‎ ‎غیرمستقیم ، ‎ ‎زیرساخت‎ ‎پایدار‎.‎