تحلیل نقش علمای شیعه در تثبیت قدرت صفویان بر اساس منابع قرن دهم هجری

دوره صفویان (۹۰۷-۱۱۳۵ ه.ق) نقطه عطفی در تاریخ ایران به شمار می رود که با اعلام تشیع به عنوان مذهب رسمی، تحولات عمیقی در ساختار سیاسی و مذهبی کشور ایجاد کرد. این پژوهش به تحلیل نقش علمای شیعه در تثبیت قدرت صفویان در قرن دهم هجری، با تکیه بر منابع تاریخی همان دوره، می پردازد. علمای شیعه از طریق مشروعیت بخشی دینی، فعالیت های علمی و آموزشی، و سیاست های مذهبی و تبلیغی، نقش کلیدی در تحکیم پایه های این سلسله ایفا کردند. آن ها با تایید نسب صفویان به اهل بیت، تدوین فقه سیاسی شیعه، و ترویج شعائر شیعی، به تقویت هویت ملی و دینی ایران کمک کردند. تاسیس مدارس و تربیت عالمان برجسته مانند میرداماد و ملاصدرا، به گسترش علوم عقلی و نقلی منجر شد. همچنین، علما با نظارت بر اوقاف و مقابله با گرایش های صوفیانه غالیانه، به یکپارچگی مذهبی کمک کردند. با این حال، تعارضاتی میان علما و دربار صفوی، به ویژه در دوره شاه اسماعیل دوم، بروز کرد که گاه به چالش هایی در همکاری آن ها منجر شد. این پژوهش با تحلیل منابع قرن دهم، نشان می دهد که علما نه تنها در حوزه دینی، بلکه در ساختار سیاسی و اجتماعی نیز اثرگذار بودند. یافته ها حاکی از آن است که علمای شیعه با تلفیق نقش های مذهبی و سیاسی، به تثبیت تشیع به عنوان محور هویت ملی ایران کمک کردند و این امر به پایداری صفویان در برابر رقبای سنی مذهب انجامید. این مطالعه بر ضرورت بررسی عمیق تر تعاملات دین و سیاست در دوره های بعدی تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

علمای شیعه ، صفویان ، تشیع ، مشروعیت بخشی ، هویت ملی