نقش سرزمین الموت در تاریخ فرق و مذاهب اسلامی

سرزمین الموت، واقع در دامنه های البرز غربی، طی سده های میانی تاریخ اسلام، نقشی منحصر به فرد در شکل گیری و گسترش یکی از شاخص ترین فرق شیعه، یعنی اسماعیلیه، ایفا کرده است. برخلاف برداشت های شایع و گاه خصمانه ای که از این منطقه به عنوان پایگاه خشونت گرایان فرقه ای در تاریخ ثبت شده، پژوهش حاضر با رویکردی تحلیلی و تطبیقی تلاش دارد جایگاه تمدنی، عقلانی و معنوی الموت را در گفتمان فرق و مذاهب اسلامی بازشناسی کند. یافته های مطالعات اخیر، به ویژه بر اساس تحلیل منابع داخلی و تازه، حاکی از آن است که قلعه های الموت نه تنها پادگان های نظامی، بلکه کانون هایی برای ترویج اندیشه های باطنی، تربیت داعیان، و تساهل مذهبی بوده اند. نظام دعوت، روش های تاویلی، و ساختار عقل محور تعلیم در این منطقه، الموت را به نمونه ای کم نظیر از پیوند معرفت، دین و فرهنگ در تاریخ اسلام تبدیل کرده است. این مقاله با تکیه بر بازخوانی اسناد داخلی، پژوهش های نوین، و تحلیل ساختارهای معرفتی فرقه اسماعیلیه در الموت، درصدد بازنمایی چهره ای واقعی تر، فرهنگی تر و مثبت تر از این منطقه و نقش آن در تاریخ فرق اسلامی است.

کلیدواژه ها:

الموت ، اسماعیلیه ، فرق اسلامی ، دعوت ، تاویل ، مدارا ، تمدن شیعی