تلفن همراه به عنوان عامل خطر یا راهکار تطبیقی؟ مرور نظام مند پیامدهای روانی استفاده از موبایل در دانشجویان

استفاده گسترده از تلفن همراه به ویژه در میان دانشجویان علوم پزشکی، نگرانی هایی را در مورد پیامدهای روان شناختی آن ایجاد کرده است. با وجود برخی شواهد پراکنده، تاکنون بررسی نظام مندی که به طور جامع به اثرات روانی استفاده از موبایل در دانشجویان رشته های پزشکی بخصوص پرستاری و مامایی بپردازد، انجام نشده است. هدف پژوهش حاضر مرور نظام مند پیامدهای روانی استفاده از تلفن همراه در میان دانشجویان پرستاری و مامایی و تحلیل داده های کمی و کیفی حاصل از مطالعات موجود است. این مطالعه به روش مرور نظام مند (Systematic Review) انجام شد. جستجوی مطالعات از پایگاه های علمی PubMed، Scopus، Web of Science و Google Scholar در بازه زمانی ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۴ با استفاده از کلیدواژه های ترکیبی مانند "Mobile Phone Use"، "Mental Health"، "Nursing Students"، "Midwifery"، "Medical Students"، و "Burnout" صورت گرفت. معیارهای ورود شامل مطالعات دارای داده های روان شناختی مرتبط با استفاده از موبایل در دانشجویان علوم پزشکی و معیارهای خروج شامل مقالات نظری و فاقد داده های تجربی بود. تحلیل یافته ها با روش تحلیل محتوای موضوعی و استخراج اندازه اثر در مطالعات کمی انجام شد. مرور ۳۷ مطالعه واجد شرایط نشان داد که استفاده بیش ازحد از تلفن همراه با پیامدهای روانی منفی چون اضطراب، افسردگی، فرسودگی تحصیلی و کاهش خودکنترلی همراه است. اغلب مطالعات به ارتباط معنادار میان استفاده افراطی از موبایل و شاخص های سلامت روان اشاره داشته اند. همچنین برخی مطالعات به نقش میانجی متغیرهایی مانند کیفیت خواب، سرمایه روان شناختی و ترس از عقب ماندن (FoMO) اشاره کرده اند .بنابراین استفاده بی رویه از تلفن همراه می تواند به عنوان یک عامل خطر روان شناختی در دانشجویان علوم پزشکی تلقی شود. این نتایج لزوم طراحی مداخلات آموزشی برای ارتقای سواد سلامت دیجیتال، پیشگیری از اعتیاد به موبایل و ارتقای تاب آوری روانی دانشجویان را گوشزد می کند.

کلیدواژه ها:

استفاده از تلفن همراه ، سلامت روان ، اضطراب ، فرسودگی تحصیلی ، خودکنترلی