تلفیق مهارت های قرن بیست و یکم در برنامه درسی مدارس ایران: چالش ها و راهکارها

پژوهش حاضر با هدف بررسی دامنه ای (Scoping Review) وضعیت موجود، چالش ها و راهکارهای تلفیق مهارت های قرن بیست و یکم در برنامه های درسی مدارس ایران انجام شده است. در عصر تحولات سریع فناوری و تغییرات پیچیده اجتماعی، آموزش مهارت های قرن بیست و یکم به ضرورتی انکارناپذیر در نظام های آموزشی تبدیل شده است. این مطالعه با استفاده از روش مرور دامنه پژوهی، به بررسی ۵۶ منبع علمی شامل مقالات پژوهشی، کتب تخصصی و اسناد سیاستی مرتبط با موضوع پژوهش در بازه زمانی ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۳ پرداخته است. یافته های پژوهش نشان می دهد مهارت های قرن بیست و یکم در چهار دسته اصلی شامل تفکر انتقادی و حل مسئله، خلاقیت و نوآوری، همکاری و ارتباطات، و سواد فناوری اطلاعات قابل طبقه بندی هستند. سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و برنامه درسی ملی ایران به طور نظری بر اهمیت این مهارت ها تاکید دارند، اما در عمل با چالش های متعددی مواجه هستند. این چالش ها شامل غلبه رویکردهای سنتی تدریس، ساختار متمرکز برنامه درسی، محدودیت های زیرساختی و فناورانه، ضعف در برنامه های آموزش معلمان، و عدم همسویی نظام ارزشیابی با مهارت های قرن بیست و یکم می باشند. راهکارهای پیشنهادی شامل بازنگری در برنامه های درسی با رویکرد تلفیقی، توسعه حرفه ای معلمان، ایجاد محیط های یادگیری مشارکتی، تقویت زیرساخت های فناورانه مدارس، و اصلاح نظام ارزشیابی است. این پژوهش با ارائه چارچوبی جامع برای تلفیق مهارت های قرن بیست و یکم در نظام آموزشی ایران، می تواند به سیاست گذاران و برنامه ریزان درسی در جهت تحول نظام آموزشی و آماده سازی دانش آموزان برای زندگی در جامعه پیچیده امروز و آینده کمک نماید.

کلیدواژه ها:

مهارت های قرن بیست و یکم ، برنامه درسی ، آموزش و پرورش ایران ، تفکر انتقادی ، سواد دیجیتال ، مرور دامنه پژوهی