روند شهرنشینی از سال ۱۳۰۰ تاکنون در ایران

در این مطالعه، روند شهرنشینی ایران در چهار دوره تاریخی مهم مورد بررسی قرار گرفته است: دوره پهلوی اول (۱۳۰۰–۱۳۲۰)، دوره پهلوی دوم (۱۳۲۰–۱۳۵۷)، دوره پس از انقلاب تا سال ۱۳۶۷ و دوران بازسازی پس از جنگ تحمیلی (۱۳۶۸ تاکنون). در دوره پهلوی اول، با تمرکز دولت بر نوسازی و تمرکزگرایی اداری، شهرنشینی در سطحی ابتدایی باقی ماند و جمعیت عمدتا در چند شهر مرکزی متمرکز بود. دوره پهلوی دوم شاهد رشد انفجاری جمعیت شهری به دلیل اصلاحات ارضی، توسعه صنایع و مهاجرت روستاییان بود، که منجر به شکل گیری طبقه کارگر و گسترش حاشیه نشینی شد. در دوره پس از انقلاب، به ویژه در زمان جنگ تحمیلی، مهاجرت های گسترده ناشی از ناامنی مناطق جنگ زده، رشد ناگهانی جمعیت شهری و چالش های زیربنایی را به دنبال داشت که با رکود اقتصادی و تمرکز فرهنگی بر ارزش های دینی همراه بود. دوران بازسازی پس از جنگ نیز با رشد شدید شهرنشینی، گسترش کلان شهرها و ایجاد شهرهای جدید مشخص شد، هرچند چالش هایی همچون نابرابری های اجتماعی و تخریب محیط زیست نیز به وجود آمد. روش تحقیق این پژوهش، مطالعه کتابخانه ای و تحلیلی اسناد تاریخی و پژوهش های مرتبط با شهرنشینی در ایران است که به کمک منابع متعدد به صورت کیفی انجام شده است. نتایج نشان می دهد هر دوره ویژگی ها و چالش های خاص خود را در فرآیند شهرنشینی داشته است که شناخت آن ها می تواند در برنامه ریزی شهری آینده موثر باشد.

کلیدواژه ها:

آلودگی هوا ، توسعه پایدار ، حاشیه نشینی ، شهرنشینی ، صنعتی سازی.