نگاهی تطبیقی به طنز سیاسی اجتماعی نسیم شمال واحمد مطر

طنزسیاسی در ایران،تقریبا با ظهور نهضت مشروطه آغاز می شود . دوره ای که سیر تحولات سیاسی واجتماعی آن، نقش حساسی را در پویایی این نوع از ادبیات ایفا می کند. ادبیاتی که از دل اجتماع ورخدادهای آن خلق می شود، درون مایه ای که منطبق با اوضاع واحوال جاری موجود در جامعه است .شعر مشروطه،ساختار ومشخصه های خاص خود را دارد؛وشاعران این دوره درون مایه ومضامین زنده روز را در قالب های سنتی شعر جای می دهند وبه جای صحبت از مفاهیمی که تا پیش از این در شعر مرسوم بوده است،مسائل سیاسی- اجتماعی جامعه خود را به تصویر می کشند .سید اشرف الدین گیلانی روزنامه نگار ی ادیب ومنتقدی مصلح،ودر شمار آزادی خواهان وانقلابیون عصر مشروطه است. اوکه از نزدیک شاهد درد ورنج مردم ست مدیده وبیداد حاکمان نالایق زمان خود می باشد با زبانی طنزآلود وعامیانه اوضاع نا به سامان دوره خویش را به باد انتقاد می گیرد. شیوه ای که او در سرودن اشعار برمی گزیند شیوه ای بدیع وکارآمد است .وی «نخستین کسی بود که شعر را در ایران ودر سطح افکار توده مردم،با مطالب سیاسی، اجتماعی، مذهبی و...سرود.اشعارش تجسم آشفتگی ها واضطراب های دوران انقلاب مشروطه بود که در آنها ماهیت حکومت مطلقه،ظلم وفساد اجتماعی،سیاست داخلی وخارجی ایران ودخالت های ناروای روس وانگلیس به باد انتقاد گرفته می شد.» (کریمی موغانی، فریده، 1382ص:35) از همز ادان دور دست وبرجسته نسیم شمال،در عرصه شعر سیاسی معاصر عرب می توان به احمد مطر شاعر معاصر عراقی اشاره نمود .وی از طنزپردازان به نام سیاسی واجتماعی است که در اشعارش با زبان کنایی وطنزآلود از اوضاع واحوال اجتماعی جامعه خود انتقاد می کند واز ظلم وبیدادگری سردمد اران حکومت،خفقان وعدم آزادی بیان ودرد ورنج جهان عرب شکوهسر می دهد .مخاطب اصلی اشعار او نه تنها رژیم بعث وحکومت صدام؛ بلکه سران کشورهای عربی هستند که با بی کفایتی خود عزت وشرافت خویش را به بهایی اندک به پای غاصبان صهیونیستی می ریزند. طنز احمد مطر زبانی تلخ،گزنده وبی پروا دارد.اندیشه خلاق وپویای مطرباعث می شود که با بهره گیری از ابزار طنز،مؤثرترین وکارآمدترین نقد سیاسی واجتماعی را ارائه دهد .وی با صراحت وبی باکی سیاست های غلط سردمداران جهان عرب را به بوته نقد می کشد .آرمان احمد مطر تنها اصلاح وتعالی کشور عراق نیست بلکه بیداری وروشنگریمردم ورهبران جهان عرب،اتحاد وهم بستگی کشورهای عربی ورهایی آنها از سرسپردگی قدرت های جهان سلطه است .در این جستار ما سعی خواهیم نمود همانندی های این دو شاعر طنزپرداز معاصر را بررسی نماییم.

کلیدواژه ها:

ادبیات تطبیقی ، طنز سیاسی ، نسیم شمال ، احمدمطر