نقش حواس پنج گانه در ارتقای ادراک فضایی و کیفیت طراحی معماری: بازخوانی رویکرد چند حسی در تجربه فضا

ادراک انسان از فضا، پدیده ای چندبعدی و چندحسی است که نه فقط از طریق بینایی بلکه از تعامل پیچیده ی تمامی حواس پنج گانه حاصل می شود. با وجود این، معماری معاصر عمدتا به جنبه های بصری محدود شده و سایر ابعاد حسی را نادیده گرفته است. این پژوهش با هدف بازخوانی جایگاه حواس پنج گانه در طراحی معماری، به بررسی ابعاد پدیدارشناختی، روان شناختی و زیبایی شناختی تجربه ی فضایی می پردازد. روش تحقیق کیفی و مبتنی بر تحلیل محتوای منابع نظری و مطالعات موردی است. یافته ها نشان می دهد که توجه به جنبه های شنیداری، بویایی، لامسه و حتی چشایی در کنار بینایی، نقش موثری در شکل گیری حس تعلق، افزایش کیفیت فضایی و خلق تجربه های زیسته و معنادار دارد. این رویکرد می تواند موجب بازتعریف طراحی معماری بر پایه ی تجربه ی حسی فراگیر و ادراک بدنی از فضا گردد.اما معماری مدرن و پست مدرن با تکیه بر تصویرسازی و فرم، بینایی را به عنوان حس غالب بر دیگر حواس ترجیح داد Pallasmaa, 2005)). این رویکرد باعث کاهش کیفیت ادراک فضایی و تضعیف پیوند احساسی انسان با محیط شده است

کلیدواژه ها:

ادراک حسی ، طراحی چندحسی ، پدیدارشناسی فضا ، حس تعلق به مکان ، تجربه ی معماری ، کیفیت فضایی