آموزش علوم اجتماعی : اهمیت درک تاریخ و فرهنگ در مدارس

شیوه آموزش درس تاریخ در ایران، بیشتر، روش سنتی سخنرانی یا روخوانی کتاب است. در این روش، کتاب انبار اطلاعات، معلم انتقالدهنده آن و دانشآموز عنصر منفعلی است که باید آن اطلاعات را بهخاطر بسپارد. این روش دلزدگی و حتی تنفر نسبت به درس تاریخ را در دانشآموزان ایجاد میکند، در حالیکه برای ایجاد قدرت تفکر، پرسشگری، پردازش و تجزیه و تحلیل دادهها در دانشآموزان، باید قالب خشک و متصلب تدریس را که به فضای کلاس، کتاب و معلم محدود میشود، شکست و به روشهای دیگری روی آورد. در واقع در عصر اطلاعات، انتقال اطلاعات نباید هدف باشد بلکه تحلیل و پردازش اطلاعات هدف است و این نیز ضمن استفاده از روشهای نوین تدریس، به اصلاح رویکردهای اساسی نیاز دارد. بسیاری از صاحبنظران تربیتی معتقدند که فقر تفکر دانشآموزان نتیجه حاکمیت روشهای سنتی در مدارس است. تحقیقات انجام شده در این زمینه بیانگر آن است که هنوز بسیاری از معلمان، بیشترین زمان کلاس خود را صرف ارائه مطالب یا شرح سوالهایی میکنند که صرفا جمعآوری مجدد حقایق ساده علمی را میطلبد و فقط یک درصد از زمان صرف شده در کلاس درس را به سوالهایی اختصاص میدهند که به پاسخ متفکرانه نیاز دارند. (شعبانی، ۱۳۸۱: ۳۱۵) باید دانشآموزان را بهگونهای جذب درس تاریخ و فلسفه حاکم بر آن کرد (یکی از اهداف آموزش تاریخ) که بعد از پایان درس و مدرسه آنان خود به دنبال تاریخ و چراهای موجود در آن بروند و به تحقیق و تفحص در تاریخ بپردازند. آنان باید ضمن اشراف بر جزئیات تاریخ، روح حاکم بر کل تاریخ را درک کنند. باید روح کنجکاوی، جستجوگری، دنبال کردن علتها و نتایج حوادث تاریخی و نقش آنها در زندگی حال و آینده را در دانشآموزان ایجاد کنیم. (میرعارفین، ۱۳۸۶: ۵۲)یافتههای پژوهشی کیامنش (۱۳۷۷) در مطالعات تیمز، نشان از وضعیت نامناسب دانشآموزان ایرانی در مقایسه با سایر کشورهای مورد مطالعه دارد. او مشکل را روشهای تدریس معلمان گزارش کرده است. (کیامنش، ۱۳۸۱: ۲۰)برای رسیدن به وضعیت مطلوب نیاز به تلاش و کوششی همهجانبه و در همه سطوح خواهد بود. بدون شک در قدم اول تاریخ در پژوهش نیازمند بازنگری است. با انجام تالیفات جدید و نوآوریها میتوان عرصههای جدیدی از کارایی و کارآمدی را برای تاریخ سراغ گرفت.