عوامل موثر بر رضایت مندی دانش آموزان از مدرسه

رضایت مندی دانش آموزان از مدرسه به عنوان یکی از شاخص های مهم در سنجش کیفیت نظام آموزشی، نقشی اساسی در پیشرفت تحصیلی، ارتقاء بهداشت روان و افزایش انگیزه یادگیری دانش آموزان ایفا می کند. این رضایت مندی تنها به عوامل آموزشی محدود نمی شود، بلکه محصولی چندوجهی از تعاملات فردی، اجتماعی، فرهنگی و ساختاری است که در محیط مدرسه شکل می گیرد. پژوهش های گسترده، عوامل متعددی را در ایجاد یا تضعیف این رضایت برجسته کرده اند که می توان آن ها را به دو دسته کلی عوامل فردی و عوامل محیطی تقسیم کرد. عوامل فردی شامل ویژگی های شخصیتی چون عزت نفس، اعتماد به نفس، نوع نگرش به مدرسه و اهداف تحصیلی، میزان تاب آوری، نیازهای عاطفی و انگیزشی دانش آموزان می باشد. از سوی دیگر، عوامل محیطی به دسته های متفاوتی چون کیفیت تعامل معلم-دانش آموز، روش های تدریس، فضای فیزیکی و امکانات مدرسه، میزان مشارکت خانواده، جو روانی و اجتماعی کلاس، و همچنین عدالت آموزشی و وجود فرصت های برابر مربوط می شوند.مطالعات داخلی و خارجی نشان می دهند که رابطه عاطفی و احترام آمیز بین معلم و دانش آموز، مهم ترین عامل انگیزشی و پیش بینی کننده رضایت از مدرسه است. روش های تدریس فعال، فرصت های مشارکت و بحث، ارائه بازخورد موثر، محیط بهداشتی و امن، و روابط دوستانه با همسالان، تاثیری بنیادین بر نگرش مثبت دانش آموز نسبت به مدرسه دارند. در عین حال، کمبود امکانات، فشار تحصیلی بیش از حد، رفتارهای تحقیرآمیز یا منفعلانه معلمان، تبعیض، مشکلات ایاب و ذهاب و تکرار برنامه های درسی کسالت بار، از جمله عوامل بازدارنده محسوب می شوند.در جامعه ایرانی، نقش متغیرهای فرهنگی و نگرش خانواده نسبت به مدرسه اهمیت مضاعفی دارد. حمایت و مشارکت والدین نه تنها احساس امنیت روانی را تقویت می کند، بلکه تعلق خاطر به مدرسه را نیز افزایش می دهد. افزون بر این، انتظارات و ارزش های جامعه درباره موفقیت تحصیلی، جنسیت، نقش طبقه اجتماعی و فرهنگ مدرسه نیز باید مورد توجه قرار گیرد. پژوهش ها نشان می دهد دانش آموزانی که احساس کنند نظرات و نیازهایشان شنیده می شود و در فرآیندهای مدرسه مشارکت دارند، رضایت و تعلق خاطر بیشتری تجربه می کنند.در نهایت، راهکارهای ارتقاء رضایت مندی شامل توانمندسازی معلمان برای برقراری روابط مثبت، طراحی محیط یادگیری غنی و متنوع، حمایت عاطفی و روانی از دانش آموزان، ایجاد ساختار مشارکتی میان خانه و مدرسه و قائل شدن به تفاوت های فردی دانش آموزان است. چنین رویکردهایی زمینه را برای رشد همه جانبه دانش آموزان و تقویت سرمایه اجتماعی مدرسه فراهم می آورد و نتایج مطلوبی در کاهش افت تحصیلی، افزایش عملکرد علمی و ارتقاء مهارت های اجتماعی دانش آموزان به دنبال دارد. بنابراین، نگاه جامع به رضایت مندی دانش آموزان از مدرسه، مستلزم توجه هم زمان به ابعاد فردی، اجتماعی، فرهنگی، روانی و ساختاری محیط آموزشی است و تحقق آن بدون همکاری همه جانبه مدیران، معلمان، خانواده ها و خود دانش آموزان امکان پذیر نخواهد بود.

کلیدواژه ها:

دانش آموزان ، مدرسه ، رضایت مندی ، عوامل موثر