بررسی باکتریولوژیک آبمیوه ای سنتی عرضه شده در آبمیوه فروشی های شهر اهواز در تابستان و پائیز 1384

میوه و سبزیجات از محصولاتی هستند که در طی مراحل کشت، داشت و برداشت می توانند به انواع میکروارگانیزم ها آلوده گردند. گیاهان، آلودگی را از خاک، آب، فاضلاب، هوا و حیوانات به خود می گیرند و جرم میکروبها را که از منابع محیطی گرفته شده با خود حمل می کنند. لذا شیوه های مدرن عمل آوری مواد غذایی توصیه می کند که سطوح مواد غذایی، شسته شود تا بدین طریق خاک آنها که منشاء میکروب های مختلف می باشد زدوده شود. عدم رعایت اصول بهداشتی در هنگام نگهداری،انتقال به بازار مصرف و فرآوری این محصولات می تواند سبب فساد زودهنگام و ایجاد ضررهای اقتصادی و نیز ایجاد بیماریهای عفونی در مصرف کننده گردد. در کشور ما بدلیل شرایط اقلیمی، میوه های متنوعی تولید و مصرف می گردد. با توجه به ذائقه و شرایط آب و هوایی بسیاری از این میوه ها بطور سنتی و بصورت آبمیوه به متقاضیان عرضه می گردد. با توجه به انیکه هنگام تهیه آبمیوه هیچگونه حرارتی به کار نمی رود و در صورت ایجاد شرایط نامناسب نگهداری و عدم رعایت اصول بهداشتی توسط عرضه کنندگان این محصول می تواند سلامت مصرف کنندگان را به مخاطره اندازد لذا بررسی بهداشتی و کیفی آبمیوه ها مخصوصاً درنواحی گرمسیر اهمیت به سزایی دارد. به منظور اجرای انی تحقیق در طی مدت 4 ماه (فصل تابستان و پائیز)، تعداد 30 نمونه آب میوه از اماکن تهیه و توزیع در مرکز شهر اهواز تهیه و در ظروف استریل و در کنار یخ به آزمایشگاه کنترل بهداشتی مواد غذایی دانشکده دامپزشکی اهواز منتقل گردید. نمونه سریعاًمورد آزمایش قرار گرفته و ابتدا رقت های متفاوتی از 101 لغایت 1010 از آنها تهیه و جهت شمارش کلی روی محیط نوترنیت آگار کشت داده شد. شمارش کلیفرم ها با استفاده از محیط مایع مک کانکی براث و با استفاده از روش MPN مورد بررسی قرار گرفت. نتایج: در آزمون شمارش کلی باکتریایی، از 23 نمونه آب هویج، 22 نمونه (95/6%) از نمونه ها دارای آلودگی بیش از حد مجاز (5X10˚ cfu/ml<) و 1 نمونه (4/4%) دارای آلدگی در حد مجاز (5X10˚ cfu/ml>) بودند (8). شمارش کلیفرم ها در نمونه های آب هویج بیانگر این بود که تمامی آنها حاوی میزان بالاتر از حد مجاز کلیفرمی بودند که 10 نمونه (43/47%) دارای کلیفرمی بین 1100, 100, cfu/ml و 13 نمونه (56/52%) 5000, 1100 cfu/ml را دارا بودند. 18 نمونه (78%) از نمونه های آب هویج به باکتری استافیلوکوکوس اورئوس به میزان بیش از حد مجاز (10˚ cfu/ml< ) و 5 نمونه (22%) فاقد کلونی استافیلوکوک بوده اند. از 7 نمونه آب طالبی 100% نمونه ها دارای شمارش کلی باکتریایی بیش از حد مجاز (5X10˚ cfu/ml<) را دارا بودند. 1 نمونه از آب طالبی ها (14/3%) تعداد کلیفرم در حد مجاز یعنی کمتر یا مساوی 100 داشت. ضمن اینکه 4 نمونه (57/1%) کلیفرمی بین 1100, 100 cfu/ml و 2 نمونه (28/5%) دارای 5000, 1100 cfu/ml کلیفرم بودند که بیشتر از حد مجاز می باشد. از 7 نمونه آب طالبی، 6 نمونه (85/7%) بالاتر از حدمجاز (> 10 cfu/ml) دارای کلونی استافیلوکوک بودند و یک نمونه (14/3%) فاقد کلونی استافیلوکوک بود. دامنه pH آب طالبی از 4/12 تا 6/03 و دامنه pH آب هویج از 4/5 تا 6/52 بوده و کمترین تعداد کلونی استافیلوکوک در آب هویج مربوط به pH های 4/64 و 4/67 و 5/79 و 6/34 و 6/41 و کمترین تعدادکلونی استافیلوکوک در آب طالبی مربوط به pH=4/51 بوده است. نتایج حاصل از آنالیز واریانس (ANOVA) یک طرفه در نرم افزار SPSS حاکی از آن بود که هیچگونه اختلاف معنی داری از نظر میزان آلودگی در دو فصل تابستان و پائیز وجود ندارد. (P<0/05) بحث: مهندس یوسف علی پزشک و همکاران (1383)، در مشهد، 123 آبمیوه از اماکن تهیه و توزیع انتخاب شده را مورد مطالعه قرار داده اند. نتایج بدست آمده در این پژوهش حاکی از آن بود که از کل نمونه ها حدود 66% دارای اشرشیاکلای و آلوده می باشد. نتایج حاصل از این بررسی و نیز تحقیقات انجام شده در مناطق مختلف بر روی آبمیوه های غیرپاستوریزه،نقش آن را درانتقال عوامل باکتریایی مختلف به مصرف کنندگان و تهدید سلامتی آنها بارزتر نمده و لزوم توجه بیشتر به کیفیت بهداشتی آن را که متکی بر رعایت موازین بهداشتی طی مراحل تولید است، آشکار می سازد. علاوه بر اهمیت موضوع از دیدگاه بهداشت فردی، با توجه به انیکه استانداردهای موجود در هر جامعه از شاخص های بهداشتی آن جامعه هستند واز طرفی درصد بالایی از آبمیوه های توزیع شده از نظر یفیت بهداشتی منطبق با استانداردهای موجود در جامعه نبوده اند، می بایست در جهت ارتقاء سطح بهداشتی این آبمیوه ها و رساندن کیفیت بهداشتی آنها به استانداردهای موجود تلاش نمود. به هر حال با توجه به مصرف بالای آبمیوه های سنتی در شهر اهواز، لزوم توجه بیشتر مسئولین و نظارت و کنترل دقیق و رعایت بهداشت در حین تهیه آبمیوه، احتمالاً مؤثرترین روش در کنترل آلودگی های میکروبی آبمیوه ها خواهد بود و تأمین غذای کافی و سالم در راس کنترل بهداشت مواد غذایی جهت امنیت پایدار غذایی قرار می گیرد. پوشش مرکز قدسی علیرضا

کلیدواژه ها:

کارت بهداشت ، بهداشت محیط ، وسایل مشترک