ابعاد ارتباط اجتماعی خردمندانه از دریچه کتب درسی؛ پژوهشی از نوع تحلیل محتوا به روش آنتروپی شانون

ارتباطات اجتماعی اساس و شالوده هویت و کمال انسان است و مبنای اولیه پیوند انسان با دیگران را تشکیل می دهد. ما به ارتباطات روی می آوریم تا هویت پیدا کنیم و آن چنان مهم است که به اعتقاد باومن «ما در ارتباط با دیگران زنده ایم». بنابراین لازم است که از همان دوران کودکی ابعاد اجتماعی را به کودکان خود آموزش دهیم که قسمت عمده این وظیفه بر عهده مدارس است که با توجه به متمرکز بودن مظام آموزشی ایران باید محتوای کتب درسی در این راستا طراحی شوند؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای کتب درسی مقطع ابتدایی از جهت میزان توجه به ابعاد ارتباط اجتماعی خردمندانه به دانش آموزان بود. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و بر اساس ماهیت و شیوه گردآوری داده ها، توصیفی از نوع تحلیل محتوا کمی با روش آنتروپی شانون بود. جامعه پژوهش حاضر با نظر اساتید و متخصصان و با توجه به هدف پژوهش، محتوای برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی آموزش و پرورش ایران در سال تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ بود که مجموعه این محتواها ۴ جلد کتاب درسی را شامل می شد. از آنجا که ضرورت بررسی تمامی محتواها وجود داشت، نمونه گیری انجام نشد و کل جامعه مورد مطالعه قرار گرفت. ابزار پژوهش چک لیستی بود که بر اساس پیشینه پژوهشی در ارتباط با ابعاد اجتماعی خردمندانه تشکیل شد و محتوای کتاب های مطالعات در بخش های متن، تصویر و تمرین ها مورد تحلیل قرار داده شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که محتوای کتب درسی مطالعات اجتماعی به برخی از ابعاد ارتباط اجتماعی خردمندانه ضعیف عمل کرده است و به ابعاد ۱- ارتباط رشدگرا و متعادل ۲- درک ارزش ها ۳- شجاعت و جرآت مندی در بیان نظر و عمل راستین و ۴- گفتار سازنده توجه بسیار اندک و ضعیفی شده است. همچنین نتایج حاصل از ضرایب اهمیت و بار اطلاعاتی نیز تایید کنده نتایج پژوهشی بود.

کلیدواژه ها:

واژ گان کلیدی: ارتباط اجتماعی ، خردمندانه ، کتب درسی ، تحلیل محتوا