تحلیل بینامتنی کیهان شناختی: بازخوانی آیات آفرینش در قرآن با رویکرد اختر فیزیکی نوین

پژوهش حاضر به تحلیل بینامتنی کیهان شناختی آیات آفرینش در قرآن کریم با رویکرد اختر فیزیکی نوین می پردازد. در طول تاریخ تفسیر، آیات مرتبط با کیهان همواره مورد توجه مفسران بوده، اما برداشت های برخی از ایشان متاثر از دانش نجوم رایج زمانه، امروزه با دستاوردهای قطعی اختر فیزیک نوین چالش هایی ظاهری یافته است. این امر، لزوم بازخوانی و فهم عمیق تر این آیات را در پرتو علم معاصر آشکار می سازد. هدف این تحقیق، ارائه تحلیلی روشمند از آیات کیهانی با بهره گیری از دانش اختر فیزیک نوین به منظور دستیابی به تفسیری به روز، رفع ناسازگاری های ظاهری و کشف لایه های معنایی پنهان در متن مقدس است. روش تحقیق، تحلیلی-انتقادی و بینامتنی است که با مطالعه ی تطبیقی مفاهیم قرآنی و یافته های علمی، به بررسی نقاط اشتراک، تمایز و مدلول های علمی احتمالی آیات می پردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد که آیات آفرینش قرآن، ضمن کارکردهای هدایتی و الهیاتی کلان (مانند اثبات توحید، تبیین نظام احسن، تقویت مبانی معاد و ترغیب به تفکر)، حاوی اشارات دقیقی به پدیده های کیهانی هستند که نه تنها با حقایق علمی قطعی ناسازگار نیستند، بلکه در مواردی شگفتی های علمی آن ها در پرتو دانش نوین آشکار می شود. تحلیل پدیده هایی نظیر آسمان (مفهوم رتق و فتق، انبساط عالم)، زمین (حرکت، کروی بودن)، ستارگان، خورشید و ماه، و شهاب ها نشان می دهد که می توان با رویکردی علمی و تحلیلی، به درکی عمیق تر از این آیات دست یافت و به چالش های مطرح شده در خصوص ناسازگاری ظاهری برخی از آن ها با علم پاسخ گفت؛ امری که بر حقانیت و اعجاز قرآن در عصر علم و فناوری تاکید می ورزد و به غنای مطالعات بین رشته ای میان علوم قرآنی و کیهان شناسی می افزاید. واژگان کلیدی قرآن، کیهان شناسی، اختر فیزیک، تحلیل بینامتنی، آیات آفرینش، تفسیر علمی. ۱. مقدمه قرآن کریم، کلام الله و منشور هدایت انسان به سوی کمال و تعالی است. این کتاب آسمانی، در درجه ی نخست، به تبیین اصول اعتقادی، نظام اخلاقی و چارچوب عملی برای زندگی سعادتمند بشری می پردازد و هدف اصلی آن، پرورش انسان موحد و متعهد است. با این حال، قرآن در جای جای آیات خود، انسان را به تفکر و تدبر در «آیات» و نشانه های الهی در آفاق و انفس فرامی خواند و به نظم شگرف و پیچیدگی خیره کننده ی عالم هستی اشاره می کند. در این میان، آیات مرتبط با آفرینش، ساختار، تحولات و پدیده های کیهانی، بخش قابل توجهی از محتوای قرآنی را به خود اختصاص داده اند و همواره مورد توجه مفسران و اندیشمندان

کلیدواژه ها:

قرآن ، کیهان شناسی ، اختر فیزیک ، تحلیل بینامتنی ، آیات آفرینش ، تفسیر علمی