حجیت و کاربرد قیاس در امور کیفری: تحلیل فقهی مذاهب اسلامی و رویکرد نظام حقوقی ایران

: قیاس به عنوان یکی از منابع استنباط احکام در فقه اسلامی، همواره از حیث اعتبار و دامنه کاربرد، به ویژه در امور کیفری، محل بحث و اختلاف نظر میان فقها و مکاتب مختلف اسلامی بوده است. امور کیفری به دلیل ارتباط مستقیم با جان، حیثیت و آزادی افراد و همچنین لزوم رعایت احتیاط در دماء و فروج و قاعده درء حدود به شبهات، از حساسیت ویژه ای برخوردار است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای، به بررسی مبانی مفهومی قیاس، دیدگاه های مذاهب عمده فقهی (اهل سنت و شیعه) در خصوص حجیت و جواز کاربرد آن در انواع جرائم و مجازات های اسلامی (حدود، قصاص، تعزیرات) می پردازد. در ادامه، رویکرد نظام حقوقی ایران، با تاکید بر اصل قانونی بودن جرائم و مجازات ها و مواد مرتبط در قانون اساسی و قانون مجازات اسلامی، در قبال استفاده از قیاس در امور کیفری مورد واکاوی قرار می گیرد. هدف اصلی، تبیین چالش ها، محدودیت ها و استثنائات احتمالی کاربرد قیاس در حوزه کیفر و ارائه تصویری روشن از تقابل یا تعامل این ابزار استنباطی با اصول حاکم بر حقوق کیفری مدرن و اسلامی است.

کلیدواژه ها:

قیاس ، امور کیفری ، فقه جزایی ، حدود ، قصاص ، تعزیرات ، اصل قانونی بودن جرائم و مجازات ها ،