تبیین متغیرهای اجتماعی فرهنگی موثر بر بیگانگی شغلی در ایران

بیگانگی شغلی یا حس جدایی از کار که بعضا افراد از آن رنج می برند ناشی از فقدان هدف، استقلال یا معنای کار است. این پدیده که تاثیر عظیمی بر تعامل بین افراد، هویت و خودپنداره آنها دارد، از متغیرهای اجتماعی- فرهنگی متعددی تاثیر می پذیرد. پژوهش حاضر پیمایشی است در میان افراد شاغل در منطقه ۲ شهر تهران، در سه سازمان آموزش و پرورش و شهرداری و شعب بانکی، که داده ­­های آن از طریق پرسشنامه گردآوری شده و با استفاده از آمارهای توصیفی و استنباطی تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان می ­­دهد که متغیرهایی چون «احساس بی­ قدرتی»، «ابهام نقش»، «بی­ هنجاری شغلی»، «احساس پوچی» و «نارضایتی شغلی» رابطه معناداری با بیگانگی شغلی دارند. سوای تفاوتی که برخی متغیرهای زمینه­ ای مثل جنسیت و سن در نوع و میزان بیگانگی از کار ایجاد می­ کند، بسترهایی اثرگذار نظیر «سلسله ­مراتب سازمانی» و «تمرکزگرایی» در تشدید یا کاهش این پدیده نقشی کلیدی دارند. همچنین  فرهنگ کار که خود متاثر از «سبک مدیریت» و «نوع ارتباطات در محیط کار» است به تشدید بیگانگی از کار دامن می ­زند. نتایج همچنین نشان می­دهد که دو عامل دیگر ارتباط مستقیم و معناداری با میزان بیگانگی شغلی کارکنان داشته ­اند: ناامنی شغلی و عدم تعادل کار و زندگی، بدین ­معنا که افزایش کارهای موقت، آزاد، و پاره وقت موجب شده است که کارکنان از ثبات، مزایا و روابط بلندمدت با سازمان ها محروم شوند و حس جداشدگی و حاشیه نشینی در میان آنها تقویت شود. حاصل آن­که، تبیین این عوامل اجتماعی- فرهنگی می تواند به سازمان ها کمک کند تا محیط های کاری پرمعنا، حمایتگر و رضایت بخشی ایجاد کنند که احساس بیگانگی را کاهش دهد.

کلیدواژه ها:

بیگانگی ، ناامنی شغلی ، احساس بی قدرتی ، تمرکزگرایی ، ابهام نقش