بررسی نظام دفع پس آب در ساختمان های بلندمرتبه؛ چالش ها، فناوری ها و الزامات طراحی

با رشد روزافزون جمعیت شهرنشین و توسعه عمودی شهرها، احداث ساختمان های بلندمرتبه به یکی از الزامات توسعه پایدار شهری تبدیل شده است. در این میان، سیستم های دفع پس آب به عنوان بخشی حیاتی از زیرساخت های تاسیساتی این نوع ساختمان ها، نقشی بنیادین در حفظ بهداشت، ایمنی و کارایی عملکرد زیست محیطی بنا دارند. برخلاف ساختمان های کوتاه مرتبه، در برج ها و سازه های مرتفع، طراحی و اجرای سامانه های فاضلاب با چالش های متعددی چون فشار هیدرواستاتیک، تهویه، نویز آکوستیکی، محدودیت فضا و هم زمانی جریان های ورودی مواجه است. در صورت عدم پیش بینی دقیق این الزامات در فاز طراحی، تبعاتی مانند نشت، بوی نامطبوع، گرفتگی و افزایش هزینه های نگهداری اجتناب ناپذیر خواهد بود.این مقاله با هدف تحلیل نظام دفع پس آب در ساختمان های بلندمرتبه، نخست به بررسی تعاریف و مفاهیم بنیادین مرتبط با فاضلاب، پس آب، و نحوه عملکرد سامانه های افقی و عمودی پرداخته و سپس ویژگی های فنی، معماری و تاسیساتی ساختمان های مرتفع را که بر انتخاب نوع سیستم فاضلاب اثرگذارند، مورد مطالعه قرار می دهد. در ادامه، انواع روش ها و تجهیزات به کاررفته در دفع پس آب اعم از رایزرهای فاضلاب، لوله های ونت، شیرهای یک طرفه، پمپ های فاضلاب و مخازن ذخیره مورد تحلیل تطبیقی قرار می گیرند. همچنین، چالش های رایج همچون اختلاف فشار، ارتعاشات، عدم تعادل در توزیع جریان، و مشکلات تعمیر و نگهداری بررسی خواهند شد.با استناد به ضوابط ملی ساختمان، مقررات بین المللی نظیر UPC و IPC، و مطالعات موردی از برج های شاخص در ایران و جهان، مقاله حاضر به تحلیل استانداردها و الزامات طراحی سامانه های دفع فاضلاب می پردازد. در نهایت، فناوری های نوینی همچون سیستم های خلا، فاضلاب خاکستری قابل بازیافت، و سامانه های هوشمند پایش کیفیت فاضلاب معرفی شده و پیشنهاداتی کاربردی برای بهینه سازی این سامانه ها در برج سازی ایران ارائه می گردد.نتایج این پژوهش می تواند به عنوان راهنمایی جامع برای مهندسان طراح، ناظران تاسیساتی، مجریان پروژه های بلندمرتبه و سیاست گذاران حوزه مدیریت شهری مورد استفاده قرار گیرد.