بررسی اثرات و پیامدهای فعالیت های فوق برنامه بر تقویت حس مسئولیت پذیری و توسعه مهارت های فردی و اجتماعی: مرور جامع فرضیات، یافته ها و راهکارهای عملی

هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثرات و پیامدهای فعالیت های فوق برنامه بر تقویت حس مسئولیت پذیری و ارتقای مهارت های فردی و اجتماعی در میان دانش آموزان است. این مطالعه به شیوه مروری و با تحلیل و تلفیق یافته های مطالعات داخلی و خارجی در بازه زمانی ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۳ انجام شده است. داده ها و منابع مورد استفاده از طریق جست وجو در پایگاه های علمی معتبر فارسی از جمله سیویلیکا، نورمگز، SID و پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی و همچنین منابع بین المللی از جمله Springer، ProQuest، Current Psychology، و Atlantis Press گردآوری شده اند.یافته های حاصل از تحلیل منابع نشان می دهد که فعالیت های فوق برنامه، از طریق تقویت مولفه هایی مانند انگیزش درونی، خودکارآمدی تحصیلی، و درگیری تحصیلی، به شکل گیری و تعمیق مسئولیت پذیری در دانش آموزان کمک می کنند. این فعالیت ها همچنین بستر مناسبی برای توسعه مهارت های اجتماعی، تقویت کار گروهی، ایجاد احساس تعلق، و افزایش مشارکت فعال در فرایند یادگیری فراهم می سازند. مدل های نظری چون نظریه خودتعیین گری و سرمایه روان شناختی تحصیلی نیز چارچوبی مفهومی برای تبیین نقش این فعالیت ها فراهم کرده اند. افزون بر آن، پژوهش ها حاکی از آن است که طراحی هدفمند، مشارکت مربیان و حمایت خانواده نقش بسزایی در موفقیت و پایداری اثرگذاری فعالیت های فوق برنامه دارند.در پایان، پیشنهادهایی برای تقویت ساختار و کارآمدی برنامه های فوق برنامه در راستای رشد همه جانبه دانش آموزان ارائه شده است. نتایج این پژوهش می تواند راهنمایی کاربردی برای برنامه ریزان آموزشی، مدیران مدارس و مشاوران تربیتی باشد.

کلیدواژه ها:

فعالیت های فوق برنامه ، مسئولیت پذیری ، انگیزش درونی ، خودکارآمدی تحصیلی ، مهارت های اجتماعی ، درگیری تحصیلی ، احساس تعلق.