تحلیل مقایسه ای ساختهای اصطلاحی شوشتری در مدلهای دستوری گلدبرگ و فیلمور

مطالعه زبانها و گویشهای ایران ضرورتی انکارناپذیر است؛ زیرا در زمره ارزشمندترین میراث ناملموس کشور قرار دارند. از سوی دیگر، کاربست نظریههای متاخر زبانشناختی در چارچوبهای نظری که کمتر پایه و اساس گویشپژوهی قرار گرفتهاند نیز ضروری است؛ زیرا گویشپژوهی را روزآمد و نگاه به زبانها و گویشها را نو میسازد. جستار حاضر نیز با التفات به همین ضرورتها شکل گرفته است. این پژوهش کوششی است برای مقایسه و تحلیل ساخت های اصطلاحی در گویش شوشتری بر اساس دستور ساختی گلدبرگ (۱۹۹۵ و ۲۰۰۶) و ساخت های صوری- جوهری فیلمور و همکاران (۱۹۸۸). این جستار در پی یافتن پاسخ این پرسش است که هر یک از ساخت های (ثابت و نسبتا ثابت) دسته بندی گلدبرگ با کدام ساخت ها (صوری یا جوهری) در طبقه بندی فیلمور تناظر دارند. انتظار می رفته است که گروهبندی گلدبرگ با تقسیمبندی فیلمور تناظر داشته باشد؛ اما عدم تناظر دیدهشده، مبنای شکلگیری این جستار قرار گرفته است. گردآوری داده ها به دو شیوه میدانی و کتابخانه ای انجام شده و داده های زبانی از گویشوران بومی گویش شوشتری و فرهنگ «واژه نامه ای از گویش شوشتری» (نیرومند: ۱۳۵۶) و همچنین، فرهنگ «گویش شوشتری» (فاضلی: ۱۳۸۳) گردآوری شده است. در این تحقیق ابتدا اصطلاحات گویش شوشتری براساس طبقه بندی گلدبرگ (۱۹۹۵ و ۲۰۰۶) و نیز ساخت های صوری و جوهری فیلمور و همکاران (۱۹۸۸) توصیف و سپس تحلیل می شوند. در ادامه، مقایسه ای تحلیلی از ساخت های (ثابت و نسبتا ثابت) گلدبرگ با ساخت های (صوری و جوهری) فیلمور ارائه میشود تا بتوان به گروه بندی و تناظری میان آنها به منظور تجمیع دستهبندیها دست یافت. بررسی اصطلاحات شوشتری نشان داده اند که الزاما نمی توان به تناظر یادشده قائل شد؛ زیرا در برخی موارد ساخت های نسبتا ثابت با اصطلاحات جوهری متناظر هستند. این مشاهدات به صورت مستدل در جستار حاضر طرح خواهند شد و درنهایت اصطلاحات شوشتری بر اساس تقسیم بندی های گلدبرگ و فیلمور مجددا گروه بندی خواهند شد. نتایج این پژوهش را میتوان در تدوین دستور زبانهای ایرانی و آموزش آنها و همچنین در نگارش واژهنامههای دوزبانه برای گویشها و نیز نگارش فرهنگهای نوین اصطلاحات شوشتری به کار بست.

کلیدواژه ها:

دستور ساختی فیلمور ، دستور ساختی گلدبرگ ، ساخت ، ساخت‎های اصطلاحی