چالش های اخلاقی و امنیتی استفاده از هوش مصنوعی در آموزش: نگاهی تحلیلی به فرصت ها، تهدیدها و تجربه های بومی در ایران

در سال های اخیر، سرعت رشد فناوری، به ویژه در زمینه هوش مصنوعی (AI)، باعث دگرگونی هایی چشمگیر در نظام های آموزشی شده است. هوش مصنوعی با توانایی هایی مثل تحلیل داده ها، طراحی آموزش تطبیقی و ارزیابی پیشرفت تحصیلی، فرصت هایی تازه برای بهبود کیفیت یادگیری فراهم کرده است. اما در کنار این فرصت ها، چالش های قابل توجهی هم به وجود آمده که نمی توان آن ها را نادیده گرفت؛ به خصوص در نظام آموزشی کشور ما که با گروه های آسیب پذیر مثل دانش آموزان و نوجوانان سر و کار دارد.این مقاله، به صورت مروری و با تکیه بر منابع معتبر داخلی و بین المللی، تلاش کرده تا به شکل منسجم، مسائل اخلاقی و امنیتی ناشی از ورود هوش مصنوعی به آموزش را بررسی کند. از جمله این چالش ها می توان به خطر نقض حریم خصوصی، تبعیض الگوریتمی، کاهش شفافیت در تصمیم گیری، و افزایش وابستگی ذهنی دانش آموزان به سامانه های هوشمند اشاره کرد. در کنار این ها، تجربه های بومی در ایران—مثل مدارس هوشمند، کلاس های آنلاین و پلتفرم هایی نظیر شاد—نشان می دهند که هنوز زیرساخت های لازم به طور کامل فراهم نیست و نبود دانش تخصصی در بین معلمان و ضعف سیاست گذاری، موانعی جدی در مسیر استفاده موثر از این فناوری به شمار می روند.در پایان، مقاله با رویکردی انتقادی، پیشنهادهایی برای سیاست گذاری بهتر، طراحی سامانه های آموزشی بومی، و آموزش معلمان ارائه می دهد تا استفاده از هوش مصنوعی در آموزش، به شکلی آگاهانه، مسئولانه و هماهنگ با فرهنگ کشورمان انجام گیرد.

کلیدواژه ها:

هوش مصنوعی ، آموزش هوشمند ، امنیت اطلاعات ، اخلاق فناوری ، سواد دیجیتال ، سیاست گذاری آموزشی ، ایران ، عدالت آموزشی.