مروری بر صمغ کتیرا و استفاده از آن در زیست پزشکی

کتیرا پلی ساکاریدی آنیونی است که از گونه های آسیایی گون ترشح می شود و ایران بزرگ­ ترین تولید کننده آن در جهان است. مهم­ ترین ویژگی کتیرا، قوام دهندگی و کاهش کشش سطحی به صورت همزمان است. این ماده از قدیم دارای کاربرد گسترده در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی، نساجی و پزشکی بوده است. متاسفانه در دهه های پیشین به دلیل برخی مسئله ­ها مانند وقوع جنگ بین ایران و عراق و استفاده از صمغ های ارزان تر و دارای کیفیت ثابت تر مثل زانتان، بازار فروش کتیرا کاهش چشمگیری یافته است. البته در سال های اخیربا توجه به ویژگی­ های دلخواه این ماده، سیر افزایشی فزاینده برای ایجاد فرصت های جدید استفاده از کتیرا به ویژه در زیست پزشکی آغاز شده است. در این مطالعه، پس از اشاره به ویژگی های کتیرا، پژوهش های انجام شده اخیر با موضوع کاربردهای نوین کتیرا در زیست پزشکی مرور شده است. به طور کلی، کتیرا دارای قدرت جذب آب، زیست تخریب پذیری و زیست سازگاری مناسب و پتانسیل بالایی برای اصلاح شیمیایی و فیزیکی است و به دلیل داشتن مونوساکاریدهای ویژه، قابلیت ویژه­ای برای استفاده در مهندسی بافت و رهایش ژن و دارو دارد. بنابراین به نظر می رسد در آینده به عنوان یک گزینه امیدوار کننده، کاربردهای کتیرا در زیست پزشکی گسترش یابد. در این راستا انجام پژوهش های بیش ­تر برای کسب دانش کافی از ویژگی های کتیرا و گسترش ویژگی­ ها و کاربردهای این صمغ ضروری است.البته باید توجه داشت برخی ویژگی ها مانند نسبت جزء محلول به نامحلول، ترکیب درصد مونوساکاریدها، درجه متوکسیلاسیون و استیلاسیون و در نتیجه رفتار رئولوژیکی، قدرت کاهش کشش سطحی، افزایش قوام، گستره واکنش و برهمکنش های شیمیایی، چگونگی برهمکنش با یون های فلزی و پروتئین ها و بسیاری دیگر از ویژگی های صمغ به­دست آمده از گونه های گوناگون متفاوت است.

کلیدواژه ها:

کتیرا ، گون ، ویژگی های فیزیکوشیمیایی ، ویژگی های زیستی ، کاربردهای زیست پزشکی ، هیدروژل