بررسی تحلیلی تاثیر ماهوی تورم و کاهش ارزش پول نسبت به تحقق بزه ربا در قانون جزایی ایران .

چکیده: موضوع پول از اساسی ترین اموراجتماعی مردم بوده که در زمان های دوردست این امر از طریق مبادله کالا به کالا انجام می شده پس از قرن های متمادی به لحاظ ارزش سنجی کالا که دربرابر آن محتاج سنجش دقیق تری بودند اقدام به ضرب سکه و طلا ها نمودند و با خرید و فروش مبادله کالا به کالا تغییر هویتی پیدا کرد و استفاده دیگر و مهم از پول در عقد قرض بود وجهی به جهت نیاز از فردی قرض گرفته میشود و مدتی بعد ادا میشود ممکن بود در طی این مدت ارزش پول دستخوش تغییرات زمان شود به ارزش بالاتر یا کمتر مواجهه شود در نهایت عده ای اقدام به اخذ زیادی نمودند و مصداق بارز ربا خواری در عقد قرض ظهور پیدا کرد که با اصل قرضی که بدهکار میگیرد با پرداخت اضافه براصل وجه مجبور به ربا دادن می شود در واقع اصل بدهی به صورت چندین برابر پرداخت می شد و از طرفی نقدینگی و سرمایه فقط دست تعدای ربا خوار بود و این موضوع به شدت با سیستم سرمایه درگردش در کل جامعه منافات داشت پس خداوند متعال از این وضع، نهی و جلوگیری نمود لذا مقصود تنها خوردن نیست، بلکه خوردن یکی از مصادیق بارز و معمول تصرف می باشد پول که در این موضوع به عنوان نماد بارز ربا خواری مطرح شده در ماهیت و ارزش ذاتی آن بین دانشمندان اسلامی دارای اختلاف است موضوع کاهش ارزش پول و لزوم جبران یا عدم جبران کاهش ارزش آن از مباحث مهم علمی است آحاد جامعه به صورت مختلف با این موضوع درگیرند دیدگاه ها مختلف مطرح شد مثلی یا قیمی بودن ارزش پول ؟آیا پول در زمان پرداخت به همان مثل خود ادا شود یا به قیمت واقعی آن؟ درقانون مجازات کشور ایران به جهت اسلامی بودن مبنای قانونگذار باید دید که آیا جبران کاهش ارزش پول و ارزش قیمی و مثلی آن چه میزان مورد نظر قانونگذار بوده است دراین مقاله سعی شده به این مسئله پرداخته شود .تعریف پول :کلمه پول ریشه یونانی دارد از واژه لاتین پکوس به معنای گله گرفته شده است در گذر زمان برای مبادله و معاملات استعمال شده و دارای انواع فلزی و کاغذی میباشد ( ابن منظور محمد بن مکرم ج ۱۱ ص ۶۳۶ ) دیدگاه های مختلفی برای ماهیت پول مطرح شده که با توجه به هویت آن حالات مختلفی پیدا میکند چنانکه می دانیم ارزش هر کالا به واسطه مقدار کار ساده اجتماعی لازم که برای تولید آن کار لازم است تعیین می گردد. ولی برای آنکه محصولی ارزش داشته باشد کافی نیست که فقط مقداری کار برای آن مصرف شده باشد، بلکه باید آن محصول در بازار در مقابل محصول دیگری واقع گردد و به واسطه مبادله، مظهر مادی روابط کار که بین مردم وجود دارد قرار گیرد وگرنه محصول کار فقط دارای ارزش استعمال خواهد بود نه ارزش ذاتی ( مرتضی مطهری ج ۲۰، ص: ۴۵۷ )ارزش پول :درارزش پول دو نظریه اساسی مطرح هست که باپشتوانه طلا ضرورت تحقق و وجود دارد یا خیر .عده ای قائلند که برابر پول اسکناس باید طلا باشد تا بتواند ارزش پول را نگاه دارد دیوید ریکاردو وطرفدارانش پیرو این نظریه اند و عده ای دیگر نیز بیان داشته اند که اصل بانکی در برابر اصل پولی است و هیچ نیازی به پشتوانه طلا و نقره برای اسکناس نیست و حجم اسکناس در گردش باید برابر با نیاز اقتصاد باشد و هرگاه اقتصاد کشوری اسکناس بیشتری بطلبد بانک پخش کننده اسکناس باید اسکناس بیشتری را پخش کند این نظریه در قرن نوزدهم از طرف جان استوارت میل مطرح شده است ( پول و نظام های پولی . جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ) با این دو نظریه نقطه اشتراک آنها در ارزش داشتن پول در اقتصاد اجتماعی میباشد اما چه ارزشی منظور بوده آیا همان وابستگی به طلا و نظریه پشتوانه داشتن یا مستقل بودن پول ملاک است با توجه به اینکه پول در مبادلات مالی بکار گرفته شده لذا عین مال به صورت مثلی و قیمی تقسیم میگردد و براساس ارزش قیمی و مثلی نگاه متفاوتی پیدا خواهد شدمثلی یا قیمی بودن پول : اسکناس قیمی است :اسکناس یا پول کاغذی جدید قیمی است یعنی سند مالکیت ( ارزش اقتصادی ) است که در گذر زمان تغییر میکند گاهی سعود و گاهی سقوط میکند بنابراین اگر اسکناس نمادی از یک ارزش اقتصادی است که همواره در جریان است و هرگز چیزی ذاتی و عینی و ثابت نیست لذا اسکناس تجسم قیمت در بازار است که به عنوان پول در یک مقطع زمانی جهت دلالت برارزش اقتصادی تعیین پیدا میکند و در مقطع زمانی دیگر ارزش وقیمت دیگری دارد که باید محاسبه و معین شود پس معنی ندارد که به نماد قیمت بگوییم مثلی است بلکه سند و نماد قیمت بیانگر ارزش اقتصاد یک جامعه است الف) ارزش اسمی: اگر ارزش پول را بدون ملاحظه با شاخص قیمت ها در نظر بگیرند، یعنی میزان تورم و کاهش ارزش آن را لحاظ نکنند، گفته می شود ارزش اسمی. مثلا هزار تومان، ارزش اسمی آن، چه تورم وجود داشته یا نداشته باشد، همیشه همان هزار تومان است ب) ارزش حقیقی: اگر ارزش پول را با ملاحظه با شاخص قیمت ها مورد توجه قرار دهیم، یعنی میزان تورم و کاهش ارزش پول لحاظ گردد، گفته می شود ارزش حقیقی. مثلا اگر در طول سال ۳۰% تورم داشته باشیم ارزش حقیقی هزار تومان بعد از یک سال ۷۰۰ تومان خواهد شد. به عبارت دیگر مجموعه اشیای مورد نیاز که هر خانوار در ابتدای سال با هزار تومان می تواند بخرد، در پایان سال، همان اشیا را باید با ۱۳۰۰ تومان خریداری نماید طبق تعریفی که از اسمی و حقیقی شده در ارزش اسمی پول های اعتباری هیچگاه تغییر نمیکنند ودر جو تورمی فقط قدرت خرید حقیقی پول کاهش یافته ودر ان نقص ایجاد میشود حالا اگر عرف پول اعتباری را به حسب قدرت خرید اسمی مثلی می شمرد کاهش قدرت خرید و نقص در ارزش معنا نداشت و در واقع همان پول مستقل و قابل چاپ بدون نیاز به پشتوانه طلا میباشدمشهور و معروف در میان فقهای امامیه این است که پول از مقوله مثلیات است و احکام مال مثلی را بر آن بار کرده اند ( جمعی از نویسندگان پول در نگاه اقتصاد و فقه ص۲۶ )