کیفیت زندگی مبتنی بر خودکارآمدی، حمایت اجتماعی ادراک شده و تابآوری با میانجی گری استرس ادراک شده در بیماران دیابتی

این مطالعه مروری با هدف تحلیل نقش خودکارآمدی، حمایت اجتماعی ادراکشده و تابآوری بر کیفیت زندگی بیماران دیابتی با واسطه گری استرس ادراکشده و بررسی تفاوت های جنسیتی انجام شد. یافته ها نشان داد که خودکارآمدی با تقویت پایبندی به درمان و کاهش رفتارهای اجتنابی، حمایت اجتماعی با تعدیل استرس و بهبود دسترسی به منابع، و تابآوری با توسعه راهبردهای سازگارانه، کیفیت زندگی را به طور مستقیم و غیرمستقیم ارتقا میدهند. استرس ادراکشده به عنوان مکانیسم مرکزی، تا ۵۵ درصد از اثر این متغیرها بر کیفیت زندگی را واسطه گری میکند. تفاوت های جنسیتی معنادار بود: زنان سطوح بالاتری از استرس مرتبط با مدیریت دیابت و وابستگی به حمایت عاطفی را گزارش کردند، درحالیکه مردان با تابآوری بالاتر اما دریافت کمتر حمایت اجتماعی مواجه بودند. همچنین، تعامل عوامل فرهنگی (مانند ساختار خانواده گسترده در جوامع جمع گرا) بر رابطه بین خودکارآمدی و کیفیت زندگی تاثیرگذار بود. این مرور بر ضرورت طراحی مداخلات چندسطحی تاکید دارد که همزمان بر تقویت عوامل روانشناختی فردی (مانند آموزش تابآوری)، بهبود حمایت اجتماعی (با تمرکز بر جوامع محلی و دیجیتال) و کاهش استرس سیستمی (مانند هزینه های درمان) متمرکز باشند. پیشنهاد میشود برنامه های مراقبت دیابت با رویکردی جنسیت محور و فرهنگ آگاه بازطراحی شوند تا شکاف های موجود در کیفیت زندگی بیماران زن و مرد کاهش یابد.

کلیدواژه ها:

کیفیت زندگی ، خودکارآمدی ، حمایت اجتماعی ادراکشده ، تابآوری ، استرس ادراکشده ، دیابت ، تفاوت های جنسیتی